Ζητούμενο : η νέα αντιπολίτευση

Η συζήτηση στο προηγούμενο Post για το Ασφαλιστικό και μια "καταγγελία" για το δημοψήφισμα στην Καισαριανή για την ανακύκλωση, μου δίνουν αφορμή για το σημερινό άρθρο.

Αλλεπάλληλα γεγονότα έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι στην Ελλάδα έχουμε τρομερό έλλειμμα πολιτικής και πολιτικών, απίστευτη προχειρότητα πολιτικής παρέμβασης, πρωτοφανή νοοτροπία απλής και ανεύθυνης διαχείρισης και αθεράπευτη μανία εξουσίας και καρέκλας χωρίς περιεχόμενο. Και όλα αυτά χαρακτηρίζουν το σύνολο του πολιτικού κόσμου!

Θα πω κάποια παραδείγματα - κύρια από τη δική μου εμπειρία σαν μηχανικός - για να αποδειχτεί ότι αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά της πολιτικής διεργασίας μόνο, αλλά δεδομένα της κοινωνίας και της οικονομίας ευρύτερα.

Παράδειγμα 1ο

Μια δημόσια τεχνική υπηρεσία συντάσσει μια μελέτη ενός τεχνικού έργου. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές η μελέτη είναι ελλιπής ή ανεφάρμοστη, γιατί οι μελετητές δεν εργάζονται με στόχο ένα ολοκληρωμένο έργο, αλλά με εντολή την υλοποίηση ενός έργου με βάση το διατιθέμενο κονδύλι. Έτσι αναλώνονται σε πράξεις , υπολογισμούς και στρογγυλέματα σε βάρος της αρτιότητας του έργου. Αποτέλεσμα - ορατό για τους πολίτες - είναι π.χ. οι απαράδεκτοι ασφαλτοτάπητες στους δρόμους, τα αστεία πεζοδρόμια, τα ημιτελή δίκτυα αποχέτευσης, οι υποβαθμισμένοι βιολογικοί καθαρισμοί, σχολεία χωρίς επαρκή μόνωση, χωρίς αθλητικές υποδομές και ασφαλείς αυλές και άλλα πολλά.

Παράδειγμα 2ο

Ένας εργολάβος δημοσίων έργων λαμβάνει μέρος σε διαγωνισμό εκτέλεσης δημοσίου έργου. Σχεδόν ποτέ δεν γίνεται πραγματική ανάλυση του κόστους κατασκευής του πραγματικού έργου. Σχεδόν ποτέ δεν υλοποιείται οικονομικός και χρονικός προγραμματισμός του έργου ώστε να προκύψει η βέλτιστη καμπύλη κόστους-χρόνου. Ο εργολάβος δίνει μια εξωπραγματική έκπτωση για την κατασκευή του έργου, που ένας λογικά σκεπτόμενος μηχανικός δεν θα έδινε ποτέ. Αλλά ακόμη κι όταν ο εργολάβος αναλαμβάνει το έργο με την εξωπραγματική έκπτωση , πάλι δεν λειτουργεί χρηματοοικονομικά σωστά ώστε να παράξει ένα ολοκληρωμένο έργο και να έχει και ένα εύλογο όφελος. Αναλίσκεται σε απλές πράξεις με στόχο να έρθει ο προϋπολογισμός "μια η άλλη" και ελπίζει να μπορέσει να κλέψει σε υλικά και μεροκάματα (και ένσημα) ώστε να μην μπει και μέσα (που στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει) αδιαφορώντας για την ποιότητα του έργου. Σε αυτό φυσικά συντελεί και η ανοχή της επιβλέπουσας δημόσιας υπηρεσίας.

Τα δύο παραπάνω παραδείγματα από τον τομέα των έργων δείχνουν ξεκάθαρα ότι στα ελληνικά τεχνικά έργα (με εξαίρεση ίσως τα πολύ μεγάλα) λέξεις όπως "χρονικός και οικονομικός προγραμματισμός" ή "μηχανικός μέσων και παραγωγής" είναι άγνωστες. Αλλά αυτό δεν το συναντάμε μόνο στα έργα.

Αλήθεια ποια μικρομεσαία επιχείρηση στην Ελλάδα έχει χρηματοοικονομικό και επενδυτικό σύμβουλο? Ποια επιχείρηση , από την ώρα που ιδρύεται, λειτουργεί με βάση συγκεκριμένο πλάνο σκοπιμότητας και επιβίωσης, το οποίο ελέγχεται τακτικά από οικονομικό σύμβουλο, διορθώνεται συχνά και οδηγεί με ασφάλεια την επιχείρηση σε καλύτερα επίπεδα στην αγορά? Δεν θέλω να αδικήσω τις ελληνικές ΜΜΕ, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία τους επιβιώνει είτε χάρις στο ταλέντο και τον "πατριωτισμό" του ιδιοκτήτη είτε απλά από συγκυρία και τύχη, είτε (συχνά) από την "λαμογιά" στην οποία έχει πρόσβαση. Και φυσικά σε βάθος χρόνου , επειδή τα πράγματα δεν είναι πάντα ρόδινα, οδηγείται στον μαρασμό. Όλοι αυτοί (και είναι εξαιρετικά πολλοί για τα ελληνικά δεδομένα) που σπουδάζουν οικονομικά, καταλήγουν να είναι απλοί λογιστές, να συμπληρώνουν βιβλία και φορολογικές δηλώσεις με το κομμάτι και την μόνη υπηρεσία που προσφέρουν στους πελάτες τους να είναι το ποιος λαδώνει καλύτερα την εφορία για να γλιτώσουμε πρόστιμα και φόρους, σε βάρος φυσικά των εργαζομένων αλλά και όσων άλλων επιχειρηματιών είναι συνεπείς. Και τότε φυσικά έρχεται το κράτος , το οποίο και αυτό είναι με ένα κομπιουτεράκι στο χέρι , και επιβάλλει αντικειμενικά κριτήρια για να πάρει αυτά που δεν πήρε και που δεν μπορεί δήθεν να ελέγξει γιατί δεν τα πήρε.

Η ίδια νοοτροπία ακριβώς εμφανίζεται και στην πολιτική και ειδικά στην εκάστοτε κυβέρνηση στο θέμα της διαχείρισης των οικονομικών, στη σύνταξη για παράδειγμα του προϋπολογισμού. Παντελής έλλειψη στοιχειώδους προγραμματισμού σε βάθος χρόνου, ανύπαρκτη στρατηγική ανάπτυξης, ελλειμματική ανάλυση της οικονομίας και των στόχων αναδιάρθρωσης της. Οι ελληνικοί προϋπολογισμοί που συντάσσονται τα τελευταία χρόνια , θα μπορούσαν κάλλιστα να συνταχθούν από τον μικρό μου γιο, που πάει πρώτη γυμνασίου, τέλειωσε μόλις τα κλάσματα και τις δυνάμεις και ξέρει καλά το Excel!

Με τέτοιες λογικές και νοοτροπίες είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το ασφαλιστικό? Για να αναφερθώ πάλι σ' αυτό, μια και είναι κυρίαρχο στην επικαιρότητα. Δεν καταλαβαίνουμε ότι το ασφαλιστικό ζήτημα είναι μια παράμετρος ενός συνόλου προβλημάτων που έχουν να κάνουν γενικότερα με την Ελληνική οικονομία? Είναι δυνατόν να υπολογίζεις τις συντάξεις των δικαιούχων μετά απο 20 και 30 χρόνια , χωρίς να έχεις μελετήσει ποιοι , πόσοι και γιατί θα είναι τότε οι δικαιούχοι? Χωρίς να έχεις αποφασίσει προς τα που θα πάει η χώρα αναπτυξιακά και παραγωγικά τα επόμενα χρόνια? Θα έχεις αγρότες και πόσους? Θα έχεις δημοσίους υπαλλήλους και πόσους? Θα έχεις μικρομεσαίους , ποιες κατηγορίες, θα έχεις περισσότερο υπηρεσίες και λιγότερο πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και ποια σχέση θα υπάρχει ανάμεσα τους? Πόσο θα έχεις παρέμβει στην Παιδεία, ώστε να βγάζεις σωστούς και χρήσιμους επιστήμονες? Πως θα έχεις εξασφαλίσει κονδύλια (όχι φυσικά αυξάνοντας τους φόρους) από μείωση για παράδειγμα των αμυντικών δαπανών, ώστε να χρηματοδοτήσεις το κοινωνικό κράτος (που είναι και η παιδεία). Άρα πως θα προσαρμόσεις την εξωτερική πολιτική σου?

Πως παραπέρα θα μειώσεις την ανεργία , μια και είναι παραδεκτό ότι οι εργαζόμενοι πληρώνουν τους συνταξιούχους? Πως θα καθορίσεις την ποιότητα και την ποσότητα του εθνικού πλούτου τα επόμενα χρόνια, και πως θα εξασφαλίσεις τη δίκαια αναδιανομή του και άρα θα εξασφαλίσεις ανθρώπινες συντάξεις για όλους?

Εύλογα θα με ρωτήσει κάποιος : "μα γιατί τα λες όλα αυτά ? αυτονόητα είναι". Είπα εγώ το αντίθετο? Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα , ότι δεν ασχολούμαστε με τα αυτονόητα. Στο πιο μεγάλο και στο πιο μικρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Είτε αυτό είναι το ασφαλιστικό, είτε είναι, αγαπητοί φίλοι της Καισαριανής, η ανακύκλωση. Δεν κοιτάμε το αποτέλεσμα, αλλά τη διαδικασία. Δεν εξασφαλίζουμε το ζητούμενο, αλλά τσακωνόμαστε για το ποιος και γιατί. Λες και ο πλανήτης θα σωθεί από το δημόσιο καλύτερα από ότι από τον ιδιωτικό τομέα!

Κι αν όλα αυτά είναι δεδομένα για μια δεξιά συντηρητική στην πράξη και φιλελεύθερη μόνο στα λόγια κυβέρνηση, δεν πρέπει να χαρακτηρίζουν μια προοδευτική παράταξη, που υπήρξε κυβέρνηση, που άφησε έργο στον τόπο, αλλά που δεν μπόρεσε και η ίδια να δημιουργήσει τις προοπτικές και το όραμα για την Ελλάδα του 21ου αιώνα. Και δεν πρέπει να τη χαρακτηρίζουν, αν θέλει να λέγεται και να είναι προοδευτική, κι αν φιλοδοξεί να ξαναγίνει κυβέρνηση, όχι απλά διαχείρισης της μιζέριας, αλλά δυναμικής και αποτελεσματικής διεξόδου από αυτήν.

Όταν χθες αναφέρθηκα στην γερμανική Agenda 2010 (επαναλαμβάνω, όχι για να συμφωνήσω με το περιεχόμενο, αλλά για να τονίσω τη μεθοδολογία της πολιτικής) είχα στο μυαλό μου και το (επικοινωνιακό ) "μότο" της, που συμπυκνώνει το στόχο του εγχειρήματος: "Deutschland bewegt sich - Η Γερμανία κινείται". Αν θέλουμε και η Ελλάδα να αρχίσει να κινείται πρέπει να καταλάβουμε επιτέλους ότι πολιτική με "κομπιουτεράκι και λογιστές" δε γίνεται! Και τέλος πάντων δεν μπορεί αυτή να είναι η πολιτική της προοδευτικής παράταξης και του "επανιδρυόμενου" ΠΑΣΟΚ.

Και πρέπει να το καταλάβουν πρώτα και κύρια αυτοί που δεν εγκλωβίστηκαν στο δίλημμα "εγώ είμαι καταλληλότερος για πρωθυπουργός" που είναι η σύγχρονη έκφραση όλης της προαναφερθείσας μιζέριας. Πρέπει να "ανοίξουν επιτέλους τις πόρτες" του κόμματος, να αφήσουν νέες δημιουργικές δυνάμεις να συμμετέχουν στα δρώμενα , να αφήσουν νέες ιδέες να δοκιμαστούν στην πολιτική, να αφήσουν την κοινωνία , τους πολίτες να πάρουν την πολιτική στα χέρια τους, γιατί δική τους δουλειά είναι σε τελική ανάλυση.

Και επειδή το κόμμα έχει και ηγέτη, πρέπει αυτός, πρώτος από όλους να δώσει το καλό παράδειγμα, να μην κάνει εκπτώσεις στις διακηρύξεις και τις ιδέες του, να μην αναφέρει τις αξίες μόνο στα λόγια , αλλά να εγγυάται για τον έμπρακτο σεβασμό τους, να δίνει ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους και νέες ιδέες αλλά ταυτόχρονα να τους προστατεύει από τις "κακοτοπιές". Να έχει τέλος το θάρρος (γιατί το δικαίωμα το έχει έτσι κι αλλιώς) να πει και "έκανα λάθος στην επιλογή μου" και να διορθώνει λάθη και παραλείψεις.

Ο Νίκος Κοτζιάς ξαναγράφει αύριο στην Αξία για το νέο ΠΑΣΟΚ. Αξίζει τον κόπο να τον διαβάσετε. Εγώ - όπως συχνά κάνω - θα επιλέξω να προδημοσιεύσω ένα μικρό απόσπασμα σαν αφορμή για κουβέντα:

"... Το να πείσει κανείς για τις προτάσεις του, απαιτεί πρώτα να υπάρξει μια δημιουργική και δημοκρατική επεξεργασία. Απ’ αυτή τη σκοπιά, το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να επιστρατεύσει όλες του τις δημιουργικές δυνάμεις και να απαλλαγεί από τον «βάλτο». Να απαλλαγεί από εκείνους που θέλουν να κυβερνήσουν και πάλι χωρίς να έχουν ιδέα –κάτι που χαρακτηρίζει και τη σημερινή κυβέρνηση- για ποιο λόγο η παρουσία τους είναι απαραίτητη στη χώρα. Να βάλει μπροστά την πολιτική από την οργάνωση και να κατανοήσει ότι η πολιτική είναι επιστήμη και τέχνη. Γνώση και αξιοποίηση της εμπειρίας και όχι κάποια τεχνική μικροπολιτικής ίντριγκας ή μανούβρας.


Το ερώτημα που γεννιέται είναι, πως θα προκύψουν φρέσκες ιδέες για την πολιτική της αντιπολίτευσης; Η απάντηση δεν είναι απλή, αλλά επιτακτική. Οι νέες ιδέες θα προκύψουν από νέα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, που δεν έχουν αναδειχτεί επαρκώς. Από την αξιοποίηση των καλύτερων παλαιότερων στελεχών του, των οποίων η γνώση και πείρα είναι απαραίτητη όσο ποτέ. Από την λειτουργία των θεσμών και των οργανώσεων του ΠΑΣΟΚ με τέτοιο τρόπο που θα επιτρέψει την προσέλκυση ατόμων με καλύτερα προσόντα από εκείνους που διαχειρίζονται τις υποθέσεις της αντιπολίτευσης. Από την επανασύσταση της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ με πολιτικούς όρους, την προσέλκυση επιστημόνων που έχουν κάτι να πουν, και όχι να παράγουν μονοδιάστατα δημόσιες σχέσεις προς κάλυψη του ναρκισσισμού τους..."