Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του η γενέθλια πόλη του, το Ναύπλιο, τιμά τον Γρηγόρη Φαράκο. Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο ένας δρόμος της πόλης θα πάρει το όνομά του, μια πλάκα θα εντοιχιστεί στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και στην ιστορική αίθουσα του Βουλευτικού πολιτικοί, ιστορικοί και δημοσιογράφοι θα συγκεντρωθούν για να συζητήσουν για εκείνον και με αφορμή εκείνον.
Ο Γρηγόρης Φαράκος είναι μοναδική περίπτωση στο ελληνικό αριστερό κίνημα. Και ίσως όχι μόνον στο ελληνικό. Αφιέρωσε 55 χρόνια από τη ζωή του στην ενεργό πολιτική δράση, χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ, εντελώς, τις επιστημονικές φιλοδοξίες που τον είχαν φέρει στις αίθουσες του Πολυτεχνείου το μοιραίο 1940. Ανεδείχθη ηγετική μορφή του Κομμουνιστικού Κόμματος, ταυτιζόμενος με την άτεγκτη υπεράσπιση της «κομματικής νομιμότητας», της «γραμμής», χωρίς ποτέ να πάψει (όπως εκ των υστέρων μάθαμε) να ποτίζει τις αμφιβολίες και τον κριτικό στοχασμό του. Ξεκίνησε ως μέτοχος της πιο ρομαντικής εκδοχής του αγώνα που οι ρομαντικοί του προηγούμενου αιώνα ονόμασαν «έφοδο στον ουρανό», ως καπετάνιος του Λόχου Λόρδος Μπάιρον, του λόχου φοιτητών του ΕΛΑΣ στα χρόνια της Κατοχής, και τελείωσε τη δράση του ως ο τελευταίος γραμματέας του ΚΚΕ πριν από τη μεγάλη και οριστική διάσπασή του, επί των ερειπίων του Τείχους του Βερολίνου και του ανατολικοευρωπαϊκού σοσιαλισμού.
Μα εκείνο που κάνει εντελώς ξεχωριστή την περίπτωση Φαράκου δεν είναι τόσο το περιπετειώδες βιογραφικό του ως διανοούμενου και πολιτικού ηγέτη. Είναι η δράση του μετά το 1991, μετά την τυπική πολιτική «αποστρατεία» του. Ο Φαράκος, από τότε και μέχρι τον θάνατό του, αφιερώθηκε σε συστηματική και επίπονη έρευνα, συλλογή στοιχείων, μελέτη αρχείων, αφήγηση και αναστοχασμό της μεγάλης περιπέτειας του 20ού αιώνα, στην οποία υπήρξε και ο ίδιος συνταξιδιώτης. Ήταν μια έρευνα με την οποία φιλοδοξούσε να υπερβεί τη συνήθη, για βετεράνους της πολιτικής, ημερολογιακή καταγραφή και εξωραϊσμένη αναπαράσταση του δράματος της ζωής του. Έθετε στον εαυτό του αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και μοχθούσε να τα εκπληρώσει. Οι εξ επαγγέλματος ιστορικοί, δύσπιστοι στην αρχή, του το αναγνώρισαν εν τέλει ομόθυμα. Με το πολύτομο ιστορικό έργο που άφησε πίσω του ο Φαράκος συνέβαλε σημαντικά στη μελέτη του ελληνικού 20ού αιώνα και παράλληλα της μεγάλης, οικουμενικής τραγωδίας του 20ού αιώνα.
Ένας πολιτικός της δράσης που μετατρέπεται σε ερευνητή σημαντικό της Ιστορίας, είναι ήδη αρκετά πρωτότυπο. Μα ακόμη πιο πρωτότυπος είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Φαράκος υπερέβη τις δύο συνήθεις ευκολίες, που αιχμαλωτίζουν εκείνον που αποπειράται να αποτιμήσει μιαν υπόθεση, στην οποία αφιέρωσε 55 χρόνια από τη ζωή του. Την ευκολία της, μυωπικής στην κριτική και την αλήθεια, αυτάρεσκης «δικαίωσης». Και την ευκολία της απόρριψης, της εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς αναγνώρισης του «λάθους».
Η αξία του Φαράκου- πέρα από την επιστημονική αξία του έργου του- είναι η ηθική στάση που διαμόρφωσε. Ούτε απολογητής ούτε εκ των υστέρων προφήτης ενός αντικομμουνισμού του «συρμού», κατάφερε να παραμείνει πνευματικά αδέσμευτος, οξυδερκής ερευνητής και αφηγητής. Και, ταυτόχρονα, ηθικά δεσμευμένος στον ορίζοντα των ιδανικών που κίνησαν από τα πρώτα της βήματα την ενήλικη ζωή του.
Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, στο Ναύπλιο, προσωπικότητες της πολιτικής, καθηγητές της Ιστορίας και της Πολιτικής Επιστήμης και δημοσιογράφοι θα επιχειρήσουν να τιμήσουν αυτόν τον εντελώς ασυνήθιστο άνθρωπο και να συζητήσουν για πολιτική και Ιστορία, με αφορμή έναν διανοούμενο που τις ερωτεύθηκε σφόδρα και τις δύο.
Άρθρο του Παύλου Τσίμα που δημοσιεύτηκε χθες στα ΝΕΑ
Ο Γρηγόρης Φαράκος είναι μοναδική περίπτωση στο ελληνικό αριστερό κίνημα. Και ίσως όχι μόνον στο ελληνικό. Αφιέρωσε 55 χρόνια από τη ζωή του στην ενεργό πολιτική δράση, χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ, εντελώς, τις επιστημονικές φιλοδοξίες που τον είχαν φέρει στις αίθουσες του Πολυτεχνείου το μοιραίο 1940. Ανεδείχθη ηγετική μορφή του Κομμουνιστικού Κόμματος, ταυτιζόμενος με την άτεγκτη υπεράσπιση της «κομματικής νομιμότητας», της «γραμμής», χωρίς ποτέ να πάψει (όπως εκ των υστέρων μάθαμε) να ποτίζει τις αμφιβολίες και τον κριτικό στοχασμό του. Ξεκίνησε ως μέτοχος της πιο ρομαντικής εκδοχής του αγώνα που οι ρομαντικοί του προηγούμενου αιώνα ονόμασαν «έφοδο στον ουρανό», ως καπετάνιος του Λόχου Λόρδος Μπάιρον, του λόχου φοιτητών του ΕΛΑΣ στα χρόνια της Κατοχής, και τελείωσε τη δράση του ως ο τελευταίος γραμματέας του ΚΚΕ πριν από τη μεγάλη και οριστική διάσπασή του, επί των ερειπίων του Τείχους του Βερολίνου και του ανατολικοευρωπαϊκού σοσιαλισμού.
Μα εκείνο που κάνει εντελώς ξεχωριστή την περίπτωση Φαράκου δεν είναι τόσο το περιπετειώδες βιογραφικό του ως διανοούμενου και πολιτικού ηγέτη. Είναι η δράση του μετά το 1991, μετά την τυπική πολιτική «αποστρατεία» του. Ο Φαράκος, από τότε και μέχρι τον θάνατό του, αφιερώθηκε σε συστηματική και επίπονη έρευνα, συλλογή στοιχείων, μελέτη αρχείων, αφήγηση και αναστοχασμό της μεγάλης περιπέτειας του 20ού αιώνα, στην οποία υπήρξε και ο ίδιος συνταξιδιώτης. Ήταν μια έρευνα με την οποία φιλοδοξούσε να υπερβεί τη συνήθη, για βετεράνους της πολιτικής, ημερολογιακή καταγραφή και εξωραϊσμένη αναπαράσταση του δράματος της ζωής του. Έθετε στον εαυτό του αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και μοχθούσε να τα εκπληρώσει. Οι εξ επαγγέλματος ιστορικοί, δύσπιστοι στην αρχή, του το αναγνώρισαν εν τέλει ομόθυμα. Με το πολύτομο ιστορικό έργο που άφησε πίσω του ο Φαράκος συνέβαλε σημαντικά στη μελέτη του ελληνικού 20ού αιώνα και παράλληλα της μεγάλης, οικουμενικής τραγωδίας του 20ού αιώνα.
Ένας πολιτικός της δράσης που μετατρέπεται σε ερευνητή σημαντικό της Ιστορίας, είναι ήδη αρκετά πρωτότυπο. Μα ακόμη πιο πρωτότυπος είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Φαράκος υπερέβη τις δύο συνήθεις ευκολίες, που αιχμαλωτίζουν εκείνον που αποπειράται να αποτιμήσει μιαν υπόθεση, στην οποία αφιέρωσε 55 χρόνια από τη ζωή του. Την ευκολία της, μυωπικής στην κριτική και την αλήθεια, αυτάρεσκης «δικαίωσης». Και την ευκολία της απόρριψης, της εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς αναγνώρισης του «λάθους».
Η αξία του Φαράκου- πέρα από την επιστημονική αξία του έργου του- είναι η ηθική στάση που διαμόρφωσε. Ούτε απολογητής ούτε εκ των υστέρων προφήτης ενός αντικομμουνισμού του «συρμού», κατάφερε να παραμείνει πνευματικά αδέσμευτος, οξυδερκής ερευνητής και αφηγητής. Και, ταυτόχρονα, ηθικά δεσμευμένος στον ορίζοντα των ιδανικών που κίνησαν από τα πρώτα της βήματα την ενήλικη ζωή του.
Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, στο Ναύπλιο, προσωπικότητες της πολιτικής, καθηγητές της Ιστορίας και της Πολιτικής Επιστήμης και δημοσιογράφοι θα επιχειρήσουν να τιμήσουν αυτόν τον εντελώς ασυνήθιστο άνθρωπο και να συζητήσουν για πολιτική και Ιστορία, με αφορμή έναν διανοούμενο που τις ερωτεύθηκε σφόδρα και τις δύο.
Άρθρο του Παύλου Τσίμα που δημοσιεύτηκε χθες στα ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου