Άρθρο του Γ.Παπανδρέου στην προχθεσινή International Herald Tribune
(οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου)
Σε ολόκληρο τον κόσμο, τα πολιτικά κόμματα προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της επιλογής των υποψηφίων τους με δημοκρατικό τρόπο. Η αξιοπιστία της δημοκρατίας αποδυναμώνεται όταν η κατάρτιση των ψηφοδελτίων δεν καθορίζεται από γνήσια δημοκρατικά μέσα.
Ο βασικός μηχανισμός εκδημοκρατισμού της επιλογής των υποψηφίων, δηλαδή οι ανοιχτές προκριματικές εκλογές με μαζική συμμετοχή των πολιτών, έχει μια μακρά και διακεκριμένη ιστορία. Η ανοιχτή ψηφοφορία έχει βέβαια το πλεονέκτημα της μαζικής συμμετοχής, έχει όμως και ορισμένους περιορισμούς. Η προσέλευση των ψηφοφόρων είναι συνήθως χαμηλή και μη-αντιπροσωπευτική. Οι πολίτες που συμμετέχουν δεν έχουν πάντα το χρόνο ή το κίνητρο να ενημερωθούν πλήρως για τις θέσεις των υποψηφίων ή για τα θέματα της επικαιρότητας. Πολλές φορές δε η ψήφος τους βασίζεται στην «αναγνωρισιμότητα» του ονόματος και σε επιφανειακές εντυπώσεις που αποκομίζουν από τις επικοινωνιακές «ατάκες» των πολιτικών που μεταδίδονται από τα Μ.Μ.Ε.
Το ερώτημα είναι: έχουμε εναλλακτική λύση; Στις περισσότερες χώρες, τα πολιτικά κόμματα που δεν χρησιμοποιούν τη μέθοδο των προκριματικών, συνήθως αφήνουν την επιλογή των υποψηφίων στην κομματική ηγεσία. Κατά συνέπεια, οι μεταρρυθμιστές στις σύγχρονες δημοκρατίες καλούνται να επιλέξουν μεταξύ δύο μη ικανοποιητικών επιλογών: προκριματικές εκλογές ή κομματικές «ελίτ». Με άλλα λόγια, ανοιχτή ψηφοφορία από πολιτικά ισότιμους αλλά ανεπαρκώς ενημερωμένους ψηφοφόρους ή επιλογή από τους καλύτερα ενημερωμένους κομματικούς παίκτες εις βάρος όμως της πολιτικής ισοτιμίας.
Υπάρχει όμως μια τρίτη λύση; Υπάρχει τρόπος να συμβάλλει ένα καλά ενημερωμένο και αντιπροσωπευτικό κοινό στη διαδικασία επιλογής των υποψηφίων; Μια λύση μπορεί ενδεχομένως να βρεθεί αν ανατρέξουμε στις δημοκρατικές πρακτικές της κλασικής Αθήνας, όπου εκατοντάδες πολιτών επιλεγμένων με κλήρο διαβουλεύονταν σε τακτική βάση και λάμβαναν από κοινού σημαντικές αποφάσεις για το δημόσιο βίο.
Στην αρχαία Αθήνα, υπήρχαν κριτές και νομοθετικά σώματα που απαρτίζονταν από πολλές εκατοντάδες πολίτες, όπως υπήρχε και η Βουλή των 500 που καθόριζε την ημερήσια διάταξη της Eκκλησίας του Δήμου – θεσμοί που συγκροτούνταν μέσω του κλήρου. Η κλήρωση εξασφάλιζε μια ισότιμη συμμετοχή, ενώ η διαβούλευση αποτελούσε εγγύηση για τη μέγιστη δυνατή κατάρτιση των πολιτών.
Την Κυριακή (4 Ιουνίου), το ΠΑΣΟΚ, το σοσιαλιστικό κόμμα της Ελλάδας, αναβίωσε, μετά από 2.400 χρόνια, την αρχαία αυτή πρακτική και την εφάρμοσε με επιτυχία για την επιλογή των υποψηφίων στις δημοτικές εκλογές.
Στο Δήμο Αμαρουσίου της Αθήνας, έδρα των Ολυμπιακών Αγώνων 2004, μια ομάδα 160 τυχαία επιλεγμένων πολιτών συγκεντρώθηκε με σκοπό να επιλέξει τον καλύτερο μεταξύ έξι υποψηφίων για τη θέση του δημάρχου. Στα μέλη της ομάδας αυτής είχαν σταλεί εκ των προτέρων ενημερωτικοί φάκελοι για 19 θέματα, από το κυκλοφοριακό πρόβλημα ως τη διαχείριση των απορριμμάτων και από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ως τις δημόσιες υπηρεσίες.
Μετά από 10 ώρες διαβούλευσης μεταξύ υποψηφίων και συμμετεχόντων, οι τελευταίοι κλήθηκαν σε μυστική ψηφοφορία. Στο δεύτερο γύρο, ο Πάνος Αλεξανδρής εξελέγη στην πρώτη θέση και χρίστηκε υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ για το Δήμο Αμαρουσίου.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά παγκοσμίως που η ιδέα της διαβουλευτικής δημοσκόπησης (μια επιστημονική μέθοδος που αναπτύχθηκε στο Κέντρο Διαβουλευτικής Δημοκρατίας του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ) εφαρμόστηκε για την επιλογή υποψηφίων σε επικείμενες εκλογές. Την ευθύνη για την οργάνωση και διεκπεραίωση του εγχειρήματος είχε μια ομάδα διεθνώς αναγνωρισμένων επιστημόνων, έτσι ώστε ακαδημαϊκή και πολιτική εμπειρία να συνεισφέρουν μαζί στο κοινό όφελος.
Το πείραμα αυτό είναι ένας τρόπος ενδυνάμωσης της δημοκρατίας σε κομματικό και εθνικό επίπεδο. Οι διαβουλευτικές δημοσκοπήσεις θα ενσωματωθούν και σε άλλες κομματικές δραστηριότητες, ως τμήμα μιας ευρύτερης προσπάθειας να δημιουργήσουμε ένα πιο ανοιχτό κόμμα, περισσότερο αντιπροσωπευτικό και συμμετοχικό.
Στην Αθήνα, λίκνο της δημοκρατίας, ακολουθούμε σήμερα το υπόδειγμα των προγόνων μας με σκοπό να προσδώσουμε μεγαλύτερη νομιμότητα στη σύγχρονη δημοκρατία.
Εάν οι πολιτικοί δεν είναι υπόλογοι στο εκλογικό σώμα, εάν οι πολίτες δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση σε ακριβή και ισορροπημένη πληροφόρηση, εάν δεν πάρουμε μέτρα για να βελτιώσουμε τη συμμετοχή των πολιτών σε διεργασίες λήψης αποφάσεων, οι δημοκρατίες μας πάντοτε θα υστερούν.
Πρώτη δημοσίευση : diablog.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου