Το παρακάτω κείμενο είναι μετάφραση κειμένου παρουσίασης του Ευρωβουλευτού του Ολλανδικού Εργατικού κόμματος MIXHIEL VAN HULTEN που έγινε στο καλοκαιρινό πανεπιστήμιο του Ευρωπαϊκού σοσιαλιστικού κόμματος - PES τον Αύγουστο του 2002, και είναι δημοσιευμένο στην επίσημη ιστοσελίδα του PES.
Το θεωρώ ένα κείμενο εξαιρετικά απλό και κατανοητό , εξόχως δε επίκαιρο για την σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Και μια και αυτές τις ημέρες υπάρχει χρόνος για brain storming , ας το διάβασουμε μια φορά ακόμη.Οι επισημάνσεις στο κείμενο (bold) καθώς και το “ερωτηματικό” στον τίτλο είναι δικές μου.
(Για την μετάφραση : ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΑΪΒΑΛΙΩΤΗΣ)
1.Ηρεμία. Δεν χάθηκαν τα πάντα.
Η πρόσφατη εκλογική ήττα έχει οδηγήσει σε μπόλικη ενδοσκόπηση. Πολλή συζήτηση γίνεται για τα αίτια της ήττας, για το τι πήγε στραβά, τι μπορεί να γίνει για να σταματήσει η άνοδος της συντηρητικής παράταξης και πως θα ξανασυνδεθεί η αριστερά με τους ψηφοφόρους. Σε κάποιο βαθμό η απάντηση είναι ότι πολύ λίγα μπορούν να γίνουν, τουλάχιστον τώρα. Το κόμμα ήταν στην εξουσία πάρα πολλά χρόνια. Η ιστορία της δημοκρατικής Ευρώπης μας διδάσκει ότι σε μια μακρά διακυβέρνηση από το ίδιο κόμμα, οι ψηφοφόροι κουράζονται και επιλέγουν αλλαγή.
Προκειμένου να κερδίσουν την εξουσία τα κόμματα γίνονται πειθαρχημένα και αποτελεσματικά. Αλλά η πειθαρχία και η αξιοπιστία που θεωρούνται αρετές ,στην περίοδο που τα κόμματα είναι αντιπολίτευση, μεταβάλλονται σε παθητικό στην περίοδο εξουσίας. Απλά, δεν είναι δυνατόν να είσαι από την μια μεριά αποτελεσματική κυβέρνηση και από την άλλη «εργοστάσιο ιδεών» και χώρος ευρύτερου διαλόγου, ταυτόχρονα, τουλάχιστον για πολύ καιρό. Οι κυβερνήσεις εν τέλει πληρώνουν το τίμημα να είναι λειτουργικές και βαρετές παρά δημιουργικές και ερεθιστικές. Ακολουθεί μία περίοδος αντιπολίτευσης που επιτρέπει την ανάδειξη νέων ιδεών και προγραμμάτων καθώς και την εκκόλαψη νέας ηγεσίας: κάτι που όλα τα κόμματα χρειάζεται να κάνουν για να επιβιώσουν μακροπρόθεσμα. Έτσι ας αξιοποιήσουμε την περίοδο της αντιπολίτευσης όσο αυτή διαρκεί για να επανεργοποιηθούμε και ας περιμένουμε τη στιγμή που οι ψηφοφόροι θα κουραστούν από την άλλη πλευρά. Η ώρα μας θα έλθει (ξανά).
2.Αποδεχθείτε την πραγματικότητα , και πράξτε ανάλογα.
Μετά την ήττα πολλοί ισχυρίζονται ότι χάθηκε η επαφή με τους απλούς ανθρώπους, ότι χάσαμε την λαϊκότητά μας, και ότι πρέπει ξανά να αφουγκραστούμε το τι μας λένε οι πολίτες. Αλλά ακούμε μόνο ότι θέλουμε να ακούσουμε. Δεν έχουμε ακόμη συνηθίσει το γεγονός ότι η κοινωνία έχει αλλάξει εκ βάθρων τα τελευταία χρόνια.
Η αντίληψη πολλών στελεχών εξακολουθεί να είναι ότι η κοινωνία απαρτίζεται από μια μεγάλη εργατική τάξη, μία μικρή μεσαία τάξη και μια μεγάλη ανώτερη τάξη. Συνταγή για να βελτιώσετε τις συνθήκες ζωής της μεγάλης τάξης των εργαζομένων: Φορολογούμε την μεγάλη ανώτερη τάξη. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Η κοινωνία σήμερα αποτελείται από μεγάλα μεσαία στρώματα, μια μικρή παραδοσιακή εργατική τάξη (που ελπίζει να γίνει μεσαία τουλάχιστον σε επίπεδο εισοδήματος) και μία μικρή αλλά εξαιρετικά πλούσια ανώτερη τάξη.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν σήμερα δουλειές και καλό επίπεδο ζωής, μόρφωση και σύστημα υγείας (παρά τις αδυναμίες), καλό (αν και εμφραγματικό) σύστημα μεταφορών. Αυτά είναι αποτελέσματα κυρίως των κυβερνήσεων της κεντροαριστεράς. Οι πολιτικές μας επέτρεψαν σε μεγάλη μερίδα των μη προνομιούχων να γίνουν τμήμα της μεσαίας τάξης. Εάν πρόκειται να παραμείνουμε ένα μεγάλο πλειοψηφικό λαϊκό κίνημα, πρέπει να εξακολουθήσουμε να εκπροσωπούμε τα συμφέροντά τους. Δεν υπάρχει περίπτωση εκλογικής πλειοψηφίας για πάλη των τάξεων η για παραδοσιακό σοσιαλισμό που την συνοδεύει. Υπάρχει πλειοψηφία για ισχυρή οικονομία, υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες και ένα ισορροπημένο κοινωνικό κράτος.
3. Μάθετε να αγαπάτε την αγορά
Οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες είναι υποστηρικτές της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς πολλά χρόνια (από το συνέδριο του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος του 1959, «η αγορά όπου είναι δυνατόν, το κράτος όπου είναι απαραίτητο»). Στη δεκαετία του 1990 όλα τα Ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα υιοθέτησαν με θέρμη προγράμματα υποστήριξης των αγορών, βασισμένα στη φιλοσοφία ότι μία ισχυρή οικονομία είναι η βάση για κατάλληλα χρηματοδοτούμενες δημόσιες υπηρεσίες καθώς και για ένα διατηρήσιμο κοινωνικό κράτος.
Οι περισσότεροι κομματικοί ηγέτες ενθουσιωδώς αποδέχτηκαν τον Τρίτο Δρόμο του Τόνι Μπλέρ και του Μπίλ Κλίντον. Η στάση αυτή έγινε αποδεκτή και από τους κομματικούς ακτιβιστές, χωρίς να συμμερίζονται τον ενθουσιασμό των ηγεσιών για την κοινωνική αγορά, που την αποδέχτηκαν απρόθυμα σαν αποτελεσματικό εκλογικό εργαλείο.
Τώρα στις συνθήκες της εκλογικής ήττας, την στιγμή μάλιστα που η μαγεία του Τρίτου Δρόμου μοιάζει να έχει ξεθωριάσει, επικλήσεις για αριστερή στροφή και επιστροφή στο μοντέλο της ισχυρής κυβέρνησης ακούγονται πάλι. Στην καρδιά των επικλήσεων αυτών υπάρχει ένα απλό γεγονός. Οι περισσότεροι σοσιαλιστές εξακολουθούν να απεχθάνονται τις αγορές. Τις βλέπουν σαν αναγκαίο κακό, θα προτιμούσαν να απαλλαγούν από αυτές, η τουλάχιστον να τις δούν περιθωριοποιημένες στην κοινωνία. Τι διαφορά από τις απόψεις των απλών ανθρώπων για τους οποίους η αγορά είναι η καθημερινή τους πραγματικότητα, που τους δίνει δουλειές, εισόδημα και μία μόνιμη ευκαιρία να απολαύσουν και να βελτιώσουν τις ζωές τους.
Δεν βλέπουν τις αγορές σαν εχθρό, αλλά σαν φίλο, η (στην χειρότερη περίπτωση) σαν πραγματικότητα. Θέλουν βέβαια οι πολίτες οι αγορές να λειτουργούν κατάλληλα, όχι να απαλλαγούν από αυτές. Σαν σοσιαλδημοκράτες επομένως πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τις αγορές. Δεν είναι τέλειες, ποτέ δεν θα γίνουν, αλλά δεν υπάρχει τίποτε το εναλλακτικό. Χωρίς την αγορά όλοι θα είμαστε χειρότερα, το χρέος μας είναι να κάνουμε τα οφέλη των αγορών προσιτά σε όλους.
4. Οι συντηρητικοί έχουν κάποια επιχειρήματα
Υπάρχουν κάποιοι προφανείς λόγοι γιατί οι λαϊκοί δεξιοί πήγαν τόσο καλά στις πρόσφατες εκλογές. Έχουν κάποια επιχειρήματα και οι ψηφοφόροι τα γνωρίζουν. Κάθε προσπάθεια να επανεργοποιήσουμε το κίνημα μας χωρίς να προσπαθήσουμε να μάθουμε από την επιτυχία της λαϊκής δεξιάς είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Αυτό δεν σημαίνει να αντιγράψουμε τις απλουστευτικές αναλύσεις και τις εύκολες λύσεις που προτάσει η συντηρητική παράταξη, αλλά ούτε και να αγνοήσουμε τους παράγοντες της επιτυχίας της.
Το κίνημά μας χτίστηκε πάνω στην ανάγκη και την επιθυμία να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής και εργασίας για τους απλούς ανθρώπους. Τώρα μόνο καταλαβαίνουμε ότι οι κοινωνικές προτεραιότητες προχώρησαν. Η προσδοκία μας ήταν ότι μία παρατεταμένη περίοδος οικονομικής ανάπτυξης και επενδύσεις στις δημόσιες υπηρεσίες, αξιόπιστα διοικούμενες από την κυβέρνησή μας, θα επιβραβεύονταν εκλογικά από τους ψηφοφόρους. Αντίθετα, η οικονομική ανάπτυξη θεωρήθηκε δεδομένη και νέες ανησυχίες αναδείχθηκαν. Εντάσεις μεταξύ νέων και ηλικιωμένων, μεταξύ των μονίμων κατοίκων και των μεταναστών, μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, ζητήματα διαφάνειας, ανησυχίες για την προστασία των παραδόσεων, συνεισφέρουν σε ένα γενικευμένο αίσθημα ανασφάλειας.
Στην προθυμία μας να δημιουργήσουμε μια κοινωνία βασισμένη στην ατομική ελευθερία αγνοήσαμε την ανάγκη για συνοχή βασισμένη στις παραδοσιακές αξίες. Όταν αυτές οι αξίες βάλονται η κοινωνία θέλει να δρα αποφασιστικά.
5. Προτεραιότητα στα αποτελέσματα, όχι στις διαδικασίες
Οι σοσιαλδημοκράτες έχουν την τάση να προσέχουν περισσότερο την πιστότητα των διαδικασιών παρά τα αποτελέσματά τους. Ο δημόσιος τομέας θεωρείται καλλίτερος από τον ιδιωτικό στην προσφορά αγαθών και υπηρεσιών, το ποσοστό της φορολόγησης θεωρείται σημαντικότερο από το τελικό ποσό απόδοσης των φόρων, το επίπεδο των παροχών στους εργαζομένους θεωρείται σπουδαιότερο από τις πολιτικές που δημιουργούν θέσεις εργασίας, το ποσό της βοήθειας στους φτωχούς θεωρείται πιο σημαντικό από το αν τα χρήματα δαπανώνται αποδοτικά. Αυτό που τελικά μετράει είναι αν οι πολιτικές οδηγούν σε μία κοινωνία δικαιότερη και καλλίτερη, όπου όλοι απολαμβάνουν ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης, τα ατομικά δικαιώματα προστατεύονται και οι ευκαιρίες διανέμονται ίσα.
Η ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών δεν πρέπει να αξιολογείται από το ποιος τις προσφέρει (δημόσιοι υπάλληλοι η ο ιδιωτικός τομέας), αλλά από την ποιότητα και την τιμή των προϊόντων και των υπηρεσιών που παράγουν. Ο ρόλος του κράτους πρέπει να είναι η θέσπιση των παραμέτρων εντός των οποίων οι δημόσιες υπηρεσίες παρέχονται, καθώς και η χρηματοδότηση τους, όχι να μονοπωλεί την παροχή τους στη βάση ιδεολογικών προσεγγίσεων.
Δεν πρέπει να υπάρχουν ταμπού στην κατάστρωση πολιτικών: αυτό που μετράει είναι το τελικό αποτέλεσμα. Η αποδοχή αυτής της απλής αρχής θα ανοίξει νέους ορίζοντες στην διαμόρφωση πολιτικών, νέες ερεθιστικές δυνατότητες. Είναι για παράδειγμα η ιδιωτική νοσοκομειακή περίθαλψη κακό πράγμα, εάν είναι προσιτή σε όλους και οδηγεί στην κατάργηση των λιστών αναμονής που προκαλούν δυστυχία σε τόσους ανθρώπους? Είναι τα κουπόνια εκπαίδευσης μια κακή ιδέα, εάν οδηγούν σε ευρύτερη επιλογή σχολείου τους γονείς και μαθητές και σε ανταγωνισμό βασισμένο στην ποιότητα τα σχολεία? Είναι οι μισθολογικές διαφοροποιήσεις στον δημόσιο τομέα κακό πράγμα εάν μας επιτρέπουν να προσελκύσουμε εκεί ανθρώπους υψηλών προσόντων και να επιβραβεύσουμε την προσπάθεια?
6. Επιμείνατε στις υποσχέσεις σας - η υποστείτε τις συνέπειες
Οι πολιτικοί είναι ψεύτες, η έτσι πιστεύει η πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει, τους ψηφοφόρους, γιαυτό? Η ιστορία είναι γεμάτη από πολιτικούς που δεν εκπληρώνουν τις υποσχέσεις που δίνουν προεκλογικά. Η τιμιότητα και η ακεραιότητα είναι κρίσιμα στοιχεία που οδηγούν την απόφαση των πολιτών για εκλογική υποστήριξη. Υπάρχει παρ’όλα αυτά μια πολιτική σχολή που πιστεύει ότι οι ψηφοφόροι θέλουν να χαϊδεύονται τα αυτιά τους με ψέματα. Ότι ενώ καταλαβαίνουν την ανάγκη για σκληρά μέτρα, δεν θέλουν να τα υποστηρίξουν στην κάλπη. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, το καλλίτερο που έχει να κάνει ένας πολιτικός είναι να λέει ένα πράγμα προεκλογικά και άλλο να κάνει όταν έχει εξουσία. Αν και κάτι τέτοιο μπορεί να ωφελήσει κοντοπρόθεσμα, είναι θανάσιμο μακροπρόθεσμα. Όχι μόνο υποσκάπτει την αξιοπιστία του πολιτικού η του κόμματος, αλλά (πιο ανησυχητικό) καταστρέφει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα. Έτσι επιμείνατε στις υποσχέσεις που κάνετε, σωστές η όχι, - η υποστείτε τις συνέπειες.
7. Υιοθετείστε υψηλούς κανόνες - και τηρήστε τους
Οι ψηφοφόροι περιμένουν από τους πολιτικούς υψηλές ηθικές αξίες, ιδιαίτερα από τους κεντρο-αριστερούς πολιτικούς. Υπάρχει στ’αλήθεια κάτι περίεργο στις διαφορετικές ηθικές απαιτήσεις που αναμένονται από διαφορετικά τμήματα του πολιτικού φάσματος. Κάποιοι θα έλεγαν ότι αυτό είναι άδικο. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η πολιτική οικογένεια εκείνη που εμπνέεται από υψηλό ηθικό ανάστημα όταν καταστρώνει τις πολιτικές της πρέπει να περιμένει και ανάλογη αυστηρή κρίση όταν κρίνεται η δική της συμπεριφορά.
Στα προηγούμενα χρόνια η πολιτική απέκτησε μια βρώμικη και διεφθαρμένη εικόνα. Τα σκάνδαλα έχουν διαβρώσει την εικόνα της πολιτικής σαν απασχόλησης και επαγγέλματος. Οι πολιτικοί δεν χαίρουν ιδιαιτέρας εκτιμήσεως. Αυτό είναι ένα πρόβλημα για τους πολιτικούς (ποιος θα ήθελε να μπεί στον πολιτικό στίβο αν θα γινόταν σίγουρα στόχος μόνιμης λοιδωρίας?) και για το σύνολο της κοινωνίας: μία έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς υποσκάπτει την νομιμοποίηση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Πρέπει να ανακτήσουμε το υψηλό ηθικό επίπεδο βάζοντας σκληρούς κανόνες συμπεριφοράς και τηρώντας τους απαρέγκλιτα. Σε επίπεδο συστήματος πρέπει να μπει τέρμα στις χρηματοδοτήσεις που επιτρέπουν σε επιχειρηματίες, συνδικάτα και άλλους να αγοράζουν επιρροή, και σε προσωπικό επίπεδο πρέπει να διασφαλιστεί η τήρηση των νόμων και των κωδίκων συμπεριφοράς ακριβώς όπως αναμένουμε να κάνει κάθε μέλος της κοινωνίας.
8. Μην αυτοκαταστρέφεστε - στραφείτε στον αντίπαλο
Η πρώτη ημέρα εξουσίας μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης είναι μια ειδική περίσταση. Σηματοδοτεί την έναρξη αυτού που περιγράφεται σαν «επιχείρηση αυτοκαταστροφής». Οι δυνάμεις της αριστεράς (σπανίως της δεξιάς) πτέρυγας αρχίζουν μια εκστρατεία εσωτερικής αντιπολίτευσης η οποία συχνά καταλήγει στην πτώση της κυβέρνησης που υποτίθεται ότι υποστηρίζουν. Ας το αντιμετωπίσουμε: δεν είναι ποτέ ικανοποιημένοι. Ενώ οι κυβερνήσεις της δεξιάς μένουν στην εξουσία χάρις στην χωρίς όρους, χωρίς αρχές, ευκαιριακή υποστήριξη των οπαδών τους (γιαυτούς η εξουσία είναι ο σκοπός όχι το μέσον) , η αριστερά παίρνει τα επιτεύγματα σαν δεδομένα και εστιάζει σε ότι δεν έχει γίνει (ακόμη).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα πολιτικό κόμμα χρειάζεται την ανοιχτή αντιπαράθεση απόψεων για να αναπτυχθεί και να επιβιώσει. Αλλά πρέπει να γίνει έτσι που να μην μεταβληθεί η αντιπαράθεση σε ανοιχτό πόλεμο. Υπάρχουν πάντοτε όρια σε αυτά που μπορούν να πραγματοποιηθούν και όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, δεν υπάρχει πλειοψηφία για τον ανεπεξέργαστο σοσιαλισμό. Προσπάθειες να εφαρμοστεί μια «καθαρή» αριστερή πολιτική είναι ένας εγγυημένος τρόπος να μείνει το κόμμα μονίμως στην αντιπολίτευση. Ενωθείτε και πολεμήστε τον κοινό συντηρητικό εχθρό.
9. Σύγχρονη ηγεσία, ενεργή δημοκρατία
Η σύγχρονη πολιτική απαιτεί ισχυρή ηγεσία. Περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η αντίληψη και η γνώμη των ψηφοφόρων για το αρχηγό ενός κόμματος είναι καθοριστική για τις εκλογικές τύχες του κόμματος. Παρ’ όλο που τα εκλογικά προγράμματα παίζουν σημαντικό ρόλο και θα συνεχίσουν να αποτελούν σημαντικά στοιχεία μιας εκλογικής αναμέτρησης, η αξία, ακεραιότητα και τιμιότητα του αρχηγού του κόμματος είναι πολύ σημαντικότεροι παράγοντες που κρίνουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Η επιλογή του ηγέτη του κόμματος καθίσταται έτσι η μοναδική πιο σημαντική απόφαση που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα.
Όμως ακόμη πολλοί σοσιαλδημοκράτες δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στις πολιτικές παρά στις προσωπικότητες. Τα μέλη του κόμματος συνήθως έχουν συμμετοχή στην διαδικασία της διαμόρφωσης πολιτικής (αν και τις περισσότερες φορές έμμεσα, μέσα από το σύστημα εσωτερικής αντιπροσώπευσης), αλλά πολύ σπάνια έχουν άμεση συμμετοχή στην επιλογή ενός νέου αρχηγού του κόμματος (Το Βρετανικό Εργατικό κόμμα είναι η πιο επίσημη εξαίρεση).
Σε κάποιο βαθμό αυτό είναι κατανοητό. Η διαμόρφωση πολιτικής είναι ο πυρήνας ενός πολιτικού κόμματος. Αλλά αποκλείοντας τα μέλη του κόμματος από την άμεση συμμετοχή στην επιλογή ηγεσίας, τα αποκλείουμε από την απόφαση εκείνη που μπορεί να αλλάξει τις τύχες και το μέλλον του κόμματος. Τα κόμματα πρέπει να αναμορφωθούν έτσι που η επιλογή του ηγέτη καθώς και των άλλων σημαντικών προσώπων που υποστηρίζουν την δημοσιότητα του κόμματος (όπως π.χ. οι βουλευτές) να γίνει το κέντρο της άμεσης δημοκρατικής διαδικασίας αποφάσεων, τόσο σε εθνικό, όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Κάτι τέτοιο θα ισοσκελίσει σε κάποιο βαθμό και την επιρροή που χάνουν τα απλά μέλη του κόμματος όταν η εξουσία αρχίζει να συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στην κορυφή του κόμματος.
10. Ανοίξτε! Κινητικότητα στο κόμμα
Τέλος, η κεντροαριστερά πρέπει να διαμορφώσει μια πλατιά συμμαχία για την πρόοδο, μια συμμαχία που προσκαλεί, καλωσορίζει και περιλαμβάνει. Ο «σοσιαλισμός», ακόμη και η «σοσιαλδημοκρατία» είναι ταμπέλες με περήφανη ιστορία, αλλά σήμερα στέκονται εμπόδιο στις προσπάθειες να καταργήσουμε ανεπιθύμητα σύνορα που υπάρχουν μεταξύ ανθρώπων ταγμένων σε μία κοινωνία βασισμένη στην κοινωνική δικαιοσύνη, διατηρήσιμη ανάπτυξη και προσωπική ελευθερία. Η ισχυρή αίσθηση της αλληλεγγύης, της ένωσης, της μάχης για ένα κοινό σκοπό που συνδέει τα μέλη ενός σοσιαλιστικού κόμματος , αξίες που εκφράζουμε μέσα από το όνομα του κόμματος, το σήμα του και τα άλλα σύμβολα, επίσης δρούν ανασχετικά σε ανθρώπους που ελκύονται από τα ιδανικά μας και τις πολιτικές μας, αλλά μένουν μακριά από την φαινομενική κλειστή φύση του ομίλου μας. Δεν είμαστε καλοί στο να υποδεχόμαστε νέα μέλη και να τα κάνουμε να αισθανθούν σαν στο σπίτι τους. Συχνά αντιμετωπίζουμε άλλους προοδευτικούς σχηματισμούς και πολιτικούς με αποστροφή. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
Θα επιβιώσουμε στο μέλλον μόνο αν συνεργαστούμε με όλες τις προοδευτικές δυνάμεις. Έτσι ας απαλλαγούμε από τις παλιές ταμπέλες και ας ανοίξουμε το κόμμα. Υπάρχουν πολλοί προοδευτικοί Οικολόγοι, Φιλελεύθεροι, Χριστιανοδημοκράτες, ανεξάρτητοι που πιθανώς να συμμετείχαν σε μια ευρύτατη προοδευτική συμμαχία, αλλά που δεν θα εντάσονταν σε ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.
Πρώτη δημοσίευση : diablog.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου