Η δολοφονία της Μ.Μπούτο προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση. Η κληρονομιά του εκτελεσμένου πατέρα της την έκανε, σε ηλικία μόλις 35 ετών, την πρώτη κυρία του μουσουλμανικού κόσμου. Μία κυρία με κοσμικές και σύγχρονες αντιλήψεις που στο επίκεντρό των επιλογών της δεν είχε την θρησκεία, αλλά τη μόρφωση. Δεν είναι τυχαίο, ότι επί πρωθυπουργίας της, δημιουργήθηκαν στο Πακιστάν 45.000 νέα σχολεία.
1. Ένας τοπικός φόνος με παγκόσμια σημασία
Η Μπούτο ως προσωπικότητα και ως πολιτικός έκφραζε την σύγχρονη σκοπιά σε δύο μεγάλες που διαπερνούν μεγάλο μέρος του σημερινού κόσμου. Η πρώτη αντίθεση είναι εκείνη ανάμεσα στα αυταρχικά καθεστώτα -που από αρκετούς αναλυτές χαρακτηρίζονται ως «αυταρχικός καπιταλισμός» αφού στηρίζεται στην μονοκρατία ενός θεσμού, στρατού ή πολιτικού κόμματος- και σε δημοκρατικά κινήματα που επιδιώκουν να τα υπερβούν. Η δεύτερη είναι ανάμεσα στον θρησκευτικό φανατισμό και στην κοσμική προσέγγιση των σύγχρονων προβλημάτων, με σεβασμό, ασφαλώς, στα θρησκευτικά αισθήματα των πολιτών.
Η διαμάχη στο Πακιστάν ανάμεσα σε τρία στρατόπεδα, στρατό, φανατικούς ισλαμιστές και δημοκράτες κοσμικούς με θρησκευτικές ευαισθησίες, έχει παγκόσμια σημασία, τόσο λόγο της στρατηγικής θέσης της χώρας γεωγραφικά, αλλά και ιδιαίτερα στον μουσουλμανικό κόσμο, όσο και διότι κατέχει ατομικά όπλα. Όπλα τα οποία οι μεν φανατικοί ισλαμιστές θα ήθελαν να τα έχουν υπό έλεγχο, «έτοιμα» προκειμένου να πραγματοποιήσουν μεγάλης κλίμακας κτυπήματα έναντι της Δύσης, ενώ ο στρατός του Πακιστάν συνεχώς έπαιζε με τη σκέψη να τα «αξιοποιήσει» στις πολλαπλές αντιπαραθέσεις του με την Ινδία.
Σε αντίθεση με την Ινδία, στην οποία οι στρατιωτικοί έχουν ολότελα αποκλειστεί από την πολιτική σκηνή, ακόμα και αν έχουν συνταξιοδοτηθεί, στο Πακιστάν ο ρόλος του στρατού είναι κεντρικός, κεντρικότερος και από εκείνον στην Τουρκία. Οι κυβερνήσεις του Πακιστάν, ιδιαίτερα οι στρατιωτικές, καθώς και οι ισχυρές μυστικές υπηρεσίες της χώρας, στήριξαν τους «μουσουλμάνους μαχητές» στο Αφγανιστάν. Κατόπιν «τους μετέφεραν» στο Κασμίρ, στην πιο καυτή ζώνη του σημερινού κόσμου, όπου ένας ατομικός πόλεμος δεν βρίσκεται εκτός πραγματικότητας. Το στρατιωτικό καθεστώς του Πακιστάν τους χρησιμοποίησε, ακόμα, στις αντιπαραθέσεις του με την Ινδία. Το ίδιο, υπήρξε ένας ισχυρός σπόνσορας του ισλαμικού φουνταμενταλισμού και κινημάτων που κάνουν εκτεταμένη χρήση μορφών πάλης που συνδέονται με την τρομοκρατία.
2. Η διεθνής θέση του Πακιστάν και ο σύγχρονος κόσμος
Μέχρι την 11η του Σεπτέμβρη του 2001, το Πακιστάν υπήρξε σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ και η πρώτη επιλογή τους στην περιοχή. Το Πακιστάν άνοιξε στη δεκαετία του εβδομήντα την διπλωματία του «πινγκ-πονγκ», που διευκόλυνε τη συνεργασία των ΗΠΑ με την Λ.Δ. της Κίνας. Τη δημιουργία του «αντίπαλου άξονα» στην Ασία έναντι της τότε Σοβιετικής Ένωσης που συνεργαζόταν με την Ινδία, την «μεγαλύτερη δυτικού τύπου δημοκρατία στον κόσμο». Ακόμα και στον πόλεμο της ανεξαρτησίας του Μπανγκλαντές, οι ΗΠΑ στήριξαν το τότε δυτικό Πακιστάν, σε αντιπαράθεση με τις επιλογές της Ινδίας που επεδίωκε (με επιτυχία) την ανεξαρτησία του.
Μετά, όμως, το τρομοκρατικό κτύπημα στη Νέα Υόρκη, ο Μπους έθεσε σαφή διλήμματα στο στρατιωτικό καθεστώς της χώρας εάν και κατά πόσο θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν ή θα συνταχθεί με τις ΗΠΑ, όπως και τελικά –κατά τα φαινόμενα- έγινε. Πρόκειται για μια «συστράτευση» με ιδιομορφίες: Καταρχάς οδήγησε ακραίους μουσουλμάνους σε άμεση αντιπαλότητα με το στρατιωτικό καθεστώς, ενώ, δεύτερον, οι μυστικές υπηρεσίες διατήρησαν τη σχετική αυτονομία τους και εξακολουθούν να διασυνδέονται με αυτά τα κυκλώματα τρομοκρατίας.
Τέλος, η άνοδος της Κίνας σε μια εν δυνάμει παγκόσμια δύναμη έθεσε και τους αμερικάνους ενώπιον νέων διλημμάτων ως προς το Πακιστάν. Ενώ στον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία συμπορεύονται με το στρατιωτικό καθεστώς του Ισλαμαμπάντ, στην παγκόσμια πολιτική σκηνή επιδιώκουν να δημιουργήσουν έναν «δημοκρατικό άξονα» με την μεγάλο αντίπαλο του Πακιστάν, την Ινδία, έναντι ενός μελλοντικού κινέζικου ανταγωνισμού. Πρόκειται για δύο επιλογές οι οποίες εμπεριέχουν σημαντικές αντιφάσεις. Κατά συνέπεια, για τις ΗΠΑ και τη Δύση, ο εκδημοκρατισμός του Πακιστάν που διαθέτει ατομικά όπλα, αποτελεί μια «μέγιστη» δυνατή λύση συνδυασμού πολλαπλών στόχων. Η δολοφονία της Μπούτο τους υπονομεύει πολλαπλά. Ιδιαίτερα δυσκολεύει τον εκδημοκρατισμό του Πακιστάν και την σταθερότητα του, καθώς και κατά προέκταση τον ασφαλή έλεγχο του ατομικού οπλοστασίου του.
3. Σαφή λάθη της αμερικάνικης στρατηγικής
Δεν θα είναι η πρώτη φορά, που οι ΗΠΑ και η Δύση θα πληρώσουν τις επιλογές που έκαναν σε προηγούμενη περίοδο. Στο Πακιστάν πληρώνουν σήμερα τη στήριξη που έδωσαν στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, μαζί με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισλαμαμπάντ, στους «μουσουλμάνους μαχητές στο Αφγανιστάν». Δηλαδή, πληρώνουν με «καθυστέρηση» δύο δεκαετιών την τότε αντιπαράθεσή τους με την ΕΣΣΔ καθώς και ορισμένες επιλογές τους υπέρ του Πακιστάν και σε βάρος της Ινδίας. Δεύτερον, πληρώνουν την επιλογή τους να επικεντρώσουν τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία μετά το Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στο Ιράν, και να παρακάμψουν το γεγονός ότι ο πλέον επικίνδυνος συνδυασμός ανάμεσα στην ισλαμική τρομοκρατία και την ύπαρξη ατομικών όπλων βρίσκεται στο ίδιο το «συμμαχικό» Πακιστάν.
Αξίζει ακόμα να επισημανθεί, ότι πέραν των λαθών των ΗΠΑ, γίνεται ολοφάνερο για άλλη μια φορά ότι η ΕΕ δεν είναι αξιόπιστος παίκτης στο παγκόσμιο σκηνικό. Πέρα από την έκφραση ανησυχίας και μιας κριτικής προσέγγισης της πολιτικής των συντηρητικών στις ΗΠΑ που είναι ανάλογη με εκείνη των υποψήφιων για την προεδρία του δημοκρατικού κόμματος, δεν είναι σε θέση να προσφέρει καμιά πραγματική εναλλακτική στο πρόβλημα που αναδεικνύεται συμπυκνωμένα από τα γεγονότα στο Πακιστάν.
4. Οι προοπτικές και οι επιλογές των στρατιωτικών
Οι στρατιωτικοί στο Πακιστάν, πίστευαν ότι θα μπορούσαν να παίξουν σε πολλά ταμπλό ταυτόχρονα. Να στηρίζουν με τις μυστικές υπηρεσίες μερίδες της τρομοκρατίας. Να στηρίζουν κατά καιρούς το αντάρτικο στο Κασμίρ. Να συνεργάζονται σε ένα βαθμό με τις ΗΠΑ στον παγκόσμιο πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία και ταυτόχρονα να συνεργάζονται με κοσμικές δυνάμεις, όπως η Μπούτο, προκειμένου να διασφαλίσουν και τον απαιτούμενο από τη δύση εκδημοκρατισμό. Στη πραγματικότητα, όμως, παρά τις όποιες συμφωνίες που μπορεί να έγιναν, οι στρατιωτικοί εξακολουθούσαν να έχουν τα μάτια τους ανοικτά ενάντια στο κίνημα εκκοσμίκευσης και εκδημοκρατισμού. Τα δικαστήρια και η αντιπολίτευση είχαν αναχθεί σε κύριο κίνδυνο, ενώ οι περιοχές στις οποίες έχουν το πάνω χέρι οι φανατικοί ισλαμιστές διέθεταν ένα είδος άτυπου ασύλου.
Το αισιόδοξο στοιχείο είναι ότι μετά τη δολοφονία της Μπούτο, αποκαλύφθηκε ότι το δημοκρατικό κίνημα στο Πακιστάν είναι μεγάλο με εκτεταμένη επιρροή. Όμως, η ισχύς των όπλων βρίσκεται, ακόμα, στα χέρια του στρατού και η ισχύς του τρόμου στους ακραίους ισλαμιστές.
Σ’ αυτά τα πλαίσια, οι λύσεις που διαφαίνονται είναι,
πρώτον, να γίνουν οι εκλογές όπως είχαν προγραμματιστεί. Κάτι που φαντάζει όλο και πιο δύσκολο.
Δεύτερον, να αναβληθούν οι εκλογές χωρίς διασφαλισμένο διέξοδο για τη χώρα και με παραμονή των στρατιωτικών στην εξουσία.
Τρίτον, και ίσως η πιο αισιόδοξη λύση, να αναβληθούν οι εκλογές και μέχρι τότε να συγκροτηθεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή της αντιπολίτευσης.
Τέταρτον, μάλλον η δεύτερη καλύτερη λύση, να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στον Μουσάραφ και τους διαδόχους της Μπούτο, αν και πρόκειται για επιλογή που δεν θα έχει το βάρος εάν είχε πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο όσο ζούσε η τελευταία.
Πέμπτο, να υπάρξει συνεργασία στρατού και παραδοσιακών ισλαμιστών, που εκφράζει κατά κάποιο τρόπο ο Σαρίφ και να επιδιωχτεί μια «τουρκική παραλλαγή» εκκοσμίκευσης του ισλαμισμού, κάτι που όλα δείχνουν ότι είναι δύσκολο, αφού προς το παρόν Σαρίφ και ο στρατός που τον ανέτρεψε το 1999 δεν δείχνουν να έχουν την καλύτερη των σχέσεων.
Η έκτη, η χειρότερη όλων των επιλογών, είναι να οδηγηθεί η χώρα σε εμφύλιο, είτε εξαιτίας της ανάδειξης μιας ακόμα πιο σκληρής στρατιωτικής χούντας, αλλά Ιωαννίδη μετά το 1973 στην Ελλάδα, είτε με την πρόσβαση ακραίων ισλαμιστών στο ατομικό οπλοστάσιο του Ισλάμ. Στην τελευταία περίπτωση ο εμφύλιος στη χώρα μπορεί να μετεξελιχθεί σε μια υπερεθνική σύγκρουση, περιφερειακή και όχι μόνο. Το Πακιστάν και οι δημοκρατικές ελευθερίες σε αυτό μας αφορά, κατά συνέπεια, όλους. Άμεσα.
Νίκος Κοτζιάς
Αξία 5.1.08
1. Ένας τοπικός φόνος με παγκόσμια σημασία
Η Μπούτο ως προσωπικότητα και ως πολιτικός έκφραζε την σύγχρονη σκοπιά σε δύο μεγάλες που διαπερνούν μεγάλο μέρος του σημερινού κόσμου. Η πρώτη αντίθεση είναι εκείνη ανάμεσα στα αυταρχικά καθεστώτα -που από αρκετούς αναλυτές χαρακτηρίζονται ως «αυταρχικός καπιταλισμός» αφού στηρίζεται στην μονοκρατία ενός θεσμού, στρατού ή πολιτικού κόμματος- και σε δημοκρατικά κινήματα που επιδιώκουν να τα υπερβούν. Η δεύτερη είναι ανάμεσα στον θρησκευτικό φανατισμό και στην κοσμική προσέγγιση των σύγχρονων προβλημάτων, με σεβασμό, ασφαλώς, στα θρησκευτικά αισθήματα των πολιτών.
Η διαμάχη στο Πακιστάν ανάμεσα σε τρία στρατόπεδα, στρατό, φανατικούς ισλαμιστές και δημοκράτες κοσμικούς με θρησκευτικές ευαισθησίες, έχει παγκόσμια σημασία, τόσο λόγο της στρατηγικής θέσης της χώρας γεωγραφικά, αλλά και ιδιαίτερα στον μουσουλμανικό κόσμο, όσο και διότι κατέχει ατομικά όπλα. Όπλα τα οποία οι μεν φανατικοί ισλαμιστές θα ήθελαν να τα έχουν υπό έλεγχο, «έτοιμα» προκειμένου να πραγματοποιήσουν μεγάλης κλίμακας κτυπήματα έναντι της Δύσης, ενώ ο στρατός του Πακιστάν συνεχώς έπαιζε με τη σκέψη να τα «αξιοποιήσει» στις πολλαπλές αντιπαραθέσεις του με την Ινδία.
Σε αντίθεση με την Ινδία, στην οποία οι στρατιωτικοί έχουν ολότελα αποκλειστεί από την πολιτική σκηνή, ακόμα και αν έχουν συνταξιοδοτηθεί, στο Πακιστάν ο ρόλος του στρατού είναι κεντρικός, κεντρικότερος και από εκείνον στην Τουρκία. Οι κυβερνήσεις του Πακιστάν, ιδιαίτερα οι στρατιωτικές, καθώς και οι ισχυρές μυστικές υπηρεσίες της χώρας, στήριξαν τους «μουσουλμάνους μαχητές» στο Αφγανιστάν. Κατόπιν «τους μετέφεραν» στο Κασμίρ, στην πιο καυτή ζώνη του σημερινού κόσμου, όπου ένας ατομικός πόλεμος δεν βρίσκεται εκτός πραγματικότητας. Το στρατιωτικό καθεστώς του Πακιστάν τους χρησιμοποίησε, ακόμα, στις αντιπαραθέσεις του με την Ινδία. Το ίδιο, υπήρξε ένας ισχυρός σπόνσορας του ισλαμικού φουνταμενταλισμού και κινημάτων που κάνουν εκτεταμένη χρήση μορφών πάλης που συνδέονται με την τρομοκρατία.
2. Η διεθνής θέση του Πακιστάν και ο σύγχρονος κόσμος
Μέχρι την 11η του Σεπτέμβρη του 2001, το Πακιστάν υπήρξε σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ και η πρώτη επιλογή τους στην περιοχή. Το Πακιστάν άνοιξε στη δεκαετία του εβδομήντα την διπλωματία του «πινγκ-πονγκ», που διευκόλυνε τη συνεργασία των ΗΠΑ με την Λ.Δ. της Κίνας. Τη δημιουργία του «αντίπαλου άξονα» στην Ασία έναντι της τότε Σοβιετικής Ένωσης που συνεργαζόταν με την Ινδία, την «μεγαλύτερη δυτικού τύπου δημοκρατία στον κόσμο». Ακόμα και στον πόλεμο της ανεξαρτησίας του Μπανγκλαντές, οι ΗΠΑ στήριξαν το τότε δυτικό Πακιστάν, σε αντιπαράθεση με τις επιλογές της Ινδίας που επεδίωκε (με επιτυχία) την ανεξαρτησία του.
Μετά, όμως, το τρομοκρατικό κτύπημα στη Νέα Υόρκη, ο Μπους έθεσε σαφή διλήμματα στο στρατιωτικό καθεστώς της χώρας εάν και κατά πόσο θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν ή θα συνταχθεί με τις ΗΠΑ, όπως και τελικά –κατά τα φαινόμενα- έγινε. Πρόκειται για μια «συστράτευση» με ιδιομορφίες: Καταρχάς οδήγησε ακραίους μουσουλμάνους σε άμεση αντιπαλότητα με το στρατιωτικό καθεστώς, ενώ, δεύτερον, οι μυστικές υπηρεσίες διατήρησαν τη σχετική αυτονομία τους και εξακολουθούν να διασυνδέονται με αυτά τα κυκλώματα τρομοκρατίας.
Τέλος, η άνοδος της Κίνας σε μια εν δυνάμει παγκόσμια δύναμη έθεσε και τους αμερικάνους ενώπιον νέων διλημμάτων ως προς το Πακιστάν. Ενώ στον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία συμπορεύονται με το στρατιωτικό καθεστώς του Ισλαμαμπάντ, στην παγκόσμια πολιτική σκηνή επιδιώκουν να δημιουργήσουν έναν «δημοκρατικό άξονα» με την μεγάλο αντίπαλο του Πακιστάν, την Ινδία, έναντι ενός μελλοντικού κινέζικου ανταγωνισμού. Πρόκειται για δύο επιλογές οι οποίες εμπεριέχουν σημαντικές αντιφάσεις. Κατά συνέπεια, για τις ΗΠΑ και τη Δύση, ο εκδημοκρατισμός του Πακιστάν που διαθέτει ατομικά όπλα, αποτελεί μια «μέγιστη» δυνατή λύση συνδυασμού πολλαπλών στόχων. Η δολοφονία της Μπούτο τους υπονομεύει πολλαπλά. Ιδιαίτερα δυσκολεύει τον εκδημοκρατισμό του Πακιστάν και την σταθερότητα του, καθώς και κατά προέκταση τον ασφαλή έλεγχο του ατομικού οπλοστασίου του.
3. Σαφή λάθη της αμερικάνικης στρατηγικής
Δεν θα είναι η πρώτη φορά, που οι ΗΠΑ και η Δύση θα πληρώσουν τις επιλογές που έκαναν σε προηγούμενη περίοδο. Στο Πακιστάν πληρώνουν σήμερα τη στήριξη που έδωσαν στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, μαζί με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισλαμαμπάντ, στους «μουσουλμάνους μαχητές στο Αφγανιστάν». Δηλαδή, πληρώνουν με «καθυστέρηση» δύο δεκαετιών την τότε αντιπαράθεσή τους με την ΕΣΣΔ καθώς και ορισμένες επιλογές τους υπέρ του Πακιστάν και σε βάρος της Ινδίας. Δεύτερον, πληρώνουν την επιλογή τους να επικεντρώσουν τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία μετά το Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στο Ιράν, και να παρακάμψουν το γεγονός ότι ο πλέον επικίνδυνος συνδυασμός ανάμεσα στην ισλαμική τρομοκρατία και την ύπαρξη ατομικών όπλων βρίσκεται στο ίδιο το «συμμαχικό» Πακιστάν.
Αξίζει ακόμα να επισημανθεί, ότι πέραν των λαθών των ΗΠΑ, γίνεται ολοφάνερο για άλλη μια φορά ότι η ΕΕ δεν είναι αξιόπιστος παίκτης στο παγκόσμιο σκηνικό. Πέρα από την έκφραση ανησυχίας και μιας κριτικής προσέγγισης της πολιτικής των συντηρητικών στις ΗΠΑ που είναι ανάλογη με εκείνη των υποψήφιων για την προεδρία του δημοκρατικού κόμματος, δεν είναι σε θέση να προσφέρει καμιά πραγματική εναλλακτική στο πρόβλημα που αναδεικνύεται συμπυκνωμένα από τα γεγονότα στο Πακιστάν.
4. Οι προοπτικές και οι επιλογές των στρατιωτικών
Οι στρατιωτικοί στο Πακιστάν, πίστευαν ότι θα μπορούσαν να παίξουν σε πολλά ταμπλό ταυτόχρονα. Να στηρίζουν με τις μυστικές υπηρεσίες μερίδες της τρομοκρατίας. Να στηρίζουν κατά καιρούς το αντάρτικο στο Κασμίρ. Να συνεργάζονται σε ένα βαθμό με τις ΗΠΑ στον παγκόσμιο πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία και ταυτόχρονα να συνεργάζονται με κοσμικές δυνάμεις, όπως η Μπούτο, προκειμένου να διασφαλίσουν και τον απαιτούμενο από τη δύση εκδημοκρατισμό. Στη πραγματικότητα, όμως, παρά τις όποιες συμφωνίες που μπορεί να έγιναν, οι στρατιωτικοί εξακολουθούσαν να έχουν τα μάτια τους ανοικτά ενάντια στο κίνημα εκκοσμίκευσης και εκδημοκρατισμού. Τα δικαστήρια και η αντιπολίτευση είχαν αναχθεί σε κύριο κίνδυνο, ενώ οι περιοχές στις οποίες έχουν το πάνω χέρι οι φανατικοί ισλαμιστές διέθεταν ένα είδος άτυπου ασύλου.
Το αισιόδοξο στοιχείο είναι ότι μετά τη δολοφονία της Μπούτο, αποκαλύφθηκε ότι το δημοκρατικό κίνημα στο Πακιστάν είναι μεγάλο με εκτεταμένη επιρροή. Όμως, η ισχύς των όπλων βρίσκεται, ακόμα, στα χέρια του στρατού και η ισχύς του τρόμου στους ακραίους ισλαμιστές.
Σ’ αυτά τα πλαίσια, οι λύσεις που διαφαίνονται είναι,
πρώτον, να γίνουν οι εκλογές όπως είχαν προγραμματιστεί. Κάτι που φαντάζει όλο και πιο δύσκολο.
Δεύτερον, να αναβληθούν οι εκλογές χωρίς διασφαλισμένο διέξοδο για τη χώρα και με παραμονή των στρατιωτικών στην εξουσία.
Τρίτον, και ίσως η πιο αισιόδοξη λύση, να αναβληθούν οι εκλογές και μέχρι τότε να συγκροτηθεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή της αντιπολίτευσης.
Τέταρτον, μάλλον η δεύτερη καλύτερη λύση, να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στον Μουσάραφ και τους διαδόχους της Μπούτο, αν και πρόκειται για επιλογή που δεν θα έχει το βάρος εάν είχε πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο όσο ζούσε η τελευταία.
Πέμπτο, να υπάρξει συνεργασία στρατού και παραδοσιακών ισλαμιστών, που εκφράζει κατά κάποιο τρόπο ο Σαρίφ και να επιδιωχτεί μια «τουρκική παραλλαγή» εκκοσμίκευσης του ισλαμισμού, κάτι που όλα δείχνουν ότι είναι δύσκολο, αφού προς το παρόν Σαρίφ και ο στρατός που τον ανέτρεψε το 1999 δεν δείχνουν να έχουν την καλύτερη των σχέσεων.
Η έκτη, η χειρότερη όλων των επιλογών, είναι να οδηγηθεί η χώρα σε εμφύλιο, είτε εξαιτίας της ανάδειξης μιας ακόμα πιο σκληρής στρατιωτικής χούντας, αλλά Ιωαννίδη μετά το 1973 στην Ελλάδα, είτε με την πρόσβαση ακραίων ισλαμιστών στο ατομικό οπλοστάσιο του Ισλάμ. Στην τελευταία περίπτωση ο εμφύλιος στη χώρα μπορεί να μετεξελιχθεί σε μια υπερεθνική σύγκρουση, περιφερειακή και όχι μόνο. Το Πακιστάν και οι δημοκρατικές ελευθερίες σε αυτό μας αφορά, κατά συνέπεια, όλους. Άμεσα.
Νίκος Κοτζιάς
Αξία 5.1.08
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου