eforum.gr : Κάθε Μέρα Πολίτης - Διορθωτικά μέτρα ... αξίζει τον κόπο?

Δημοσιεύτηκε στο eforum.gr . Αφιερωμένο εξαιρετικά στους "ειδικούς και παντογνώστες , στους άξιους που τα κατέχουν όλα ...και πάνω από όλα ...την αλήθεια"!!

Δεν ξερω αν έχει τελικά σήμερα καμιά αξία να προβληματιζόμαστε για έναν νεκρό οργανισμό σαν το Κάθε Μέρα Πολιτης και να επιδιώκουμε διορθωτικά μέτρα για αυτό στο συνέδριο. Δεν μπορώ όμως να αποφύγω τον πειρασμό να αναφερθώ στο θέμα, μια και συμμετείχα ενεργά - μέσα απο την πρώτη προσωρινή ομάδα εργασίας - στην δημιουργία της κίνησης και των πρώτων ομάδων διαλόγου και δράσης σε τριάντα πόλεις της Ελλάδας. Θλίβομαι ακόμη και σήμερα , γιατί τμήματα των κειμένων που αναφέρει παραπάνω ο think different είναι δικά μου και υπάρχουν ακόμη στην ιστοσελίδα της κίνησης. Είναι λοιπόν η ευκαιρία να δημοσιοποιήσω τις απόψεις που διατύπωσα εγγράφως προς το ΔΣ της κίνησης, αμέσως μετά την κατάργηση της προσωρινής οργανωτικής επιτροπής και το διορισμό του νέου ΔΣ (ΔΣ που αποτελούνταν κατά βάση απο κομματικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ), χρονικό σημείο το οποίο θεωρώ ότι υπήρξε η αρχή του τέλους του εγχειρήματος. Το κατά πόσο αυτό το εγχείρημα μπορεί με τον ένα η τον άλλο τρόπο να ξαναπάρει σάρκα και οστά, δεν θα το κρίνω εγώ. Εγώ απλά θα ξανατονίσω την αναγκαιότητα του, όπως την τόνισα και τότε, αλλά απάντηση δεν πήρα ΠΟΤΕ, κι ας καλούσε τοτε ο ΓΑΠ στην επιστολή του το νέο ΔΣ να στηριχθεί στην πείρα ενός και πλέον χρόνου των στελεχών που ξεκίνησαν την προσπάθεια.

Ζητώ συγγνώμη προκαταβολικά για το σεντόνι, αλλά έχει σημασία να διαβαστεί όλο . Και τονίζω ότι το κείμενο αυτό έχει γραφτεί πριν 2,5 χρόνια και θα βρείτε μέσα έννοιες - όπως αυτοοργάνωση (!!) - που σήμερα όλοι μας αναφέρουμε!

Σκέψεις και προτάσεις πάνω στην ανάπτυξη , δομή και λειτουργία του ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΠΟΛΙΤΗΣ , με βάση την δουλειά των τελευταίων 15 μηνών. Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις

1. Πώς ορίζεται η συμμετοχική δημοκρατία ?

Η συμμετοχική δημοκρατία διεκδικεί και εφαρμόζει την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των πολιτών στην έκφραση, στη διαμόρφωση πολιτικής βούλησης, στη λήψη αποφάσεων για τις δημόσιες υποθέσεις αλλά και στην δημιουργία νέων παραγωγικών διαδικασιών που υπερβαίνουν την διαχωριστική γραμμή κράτους-ιδιωτικού τομέα. Η συμμετοχική δημοκρατία επιζητά την υπέρβαση της αντίθεσης μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους καθώς και την αναστροφή της ιδεολογικής επικράτησης της αίσθησης ότι η μοναδική εναλλακτική στον κρατισμό είναι η ιδιωτικοποίηση. Η συμμετοχική δημοκρατία προαγάγει τον επικουρικό και ρυθμιστικό ρόλο του κράτους «στρατηγείου» για την διεύρυνση της κοινωνίας των πολιτών, τον εκδημοκρατισμό των ίδιων των κρατικών μηχανισμών και την επαναδιατύπωση της σχέσης μεταξύ κεντρικής διοίκησης και κοινωνίας των πολιτών σε μια διαδικασία αλληλεξαρτώμενου συνεχούς δημοκρατικού μετασχηματισμού τους δίχως να παραβιάζεται η διακριτότητα των ρόλων τους.

2. Ποιος είναι ο κεντρικός στρατηγικός αλλά και οι επιμέρους τακτικοί στόχοι δημιουργίας του ΚΜΠ?

Ο στρατηγικός στόχος είναι η ενεργοποίηση των πολιτών, των εργαζόμενων, των συνδικαλιστών, όλων των κοινωνικών ομάδων να απαιτήσουν την συνδρομή του Κράτους στην δημιουργία Συμμετοχικών Πρωτοβουλιών έτσι ώστε να δημιουργηθούν καινοτόμες παραγωγικές διαδικασίες, να ενεργοποιηθεί η κοινωνική επιχειρηματικότητα, να συνδυαστούν η εφευρετικότητα, η καινοτομία με τις αξίες της συμμετοχής και της δημιουργικότητας.

Με απλά λόγια επιμέρους στόχοι πρέπει να είναι μεταξύ άλλων:
a. η ισότιμη και εθελοντική συμμετοχή όλων στην κοινωνία μας
b. το δικαίωμα να αποφασίζουμε πραγματικά για την ολοκληρωμένη λειτουργία των σχολείων των παιδιών μας.
c. το δικαίωμα να γνωρίζουμε τη διάθεση των φόρων μας στην κοινωνία που ζούμε
d. η συμμετοχή στον έλεγχο των δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης
e. το δικαίωμα να αποφασίζουμε για όλους αυτούς τους λειτουργούς που είναι ταγμένοι να υπηρετούν την κοινωνία

3. Τι είναι το ΚΜΠ ? Είναι μια ΜΚΟ , μια κίνηση πολιτών , ένα παράρτημα του ΠΑΣΟΚ , ένα διαδικτυακό φόρουμ διαλόγου?

Με βάση τον ορισμό της συμμετοχικής δημοκρατίας και τον προσδιορισμό των στρατηγικών στόχων δημιουργίας του, το ΚΜΠ δεν μπορεί να είναι :
- Ένα παράρτημα του ΠΑΣΟΚ , διότι αυτό θα δημιουργήσει εκ των πραγμάτων είτε μηχανισμούς , ανταγωνισμούς και ανούσιες συγκρούσεις με το οργανωμένο κόμμα, είτε «μαγαζάκια» υπο τον απόλυτο έλεγχο των βουλευτών και των «τοπαρχών». Η πορεία πρέπει να είναι παράλληλη και αυτόνομη , η σχέση πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένη και οι ρόλοι διακριτοί. Το ΠΑΣΟΚ είναι κόμμα και το ΚΜΠ κίνημα πολιτών . Το ΚΜΠ κάνει διαβούλευση πάνω σε πολιτικές , κάνει πράξη καινοτόμες ιδέες συμμετοχής των πολιτών, το ΠΑΣΟΚ αποφασίζει και υλοποιεί πολιτικές στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Το κόμμα εξ ορισμού διαχειρίζεται τους πολίτες σαν μαζικό κίνημα , ενώ το ΚΜΠ θέλει τον Πολίτη σκεπτόμενο ελεύθερα, κριτικά, αποδεσμευμένο από κέντρα εξουσίας, να ορίζει την κοινωνική του προσφορά στο σύνολο ως εθελοντική δημιουργικότητα για το κοινό καλό. Είναι ένα σημαντικό στοίχημα αυτά τα δύο να «παντρευτούν».

- Μια ΜΚΟ γιατί και αυτή διαχειρίζεται τους πολίτες , τους «υποστηρικτές» της σαν «μάζα» . Η ανάπτυξη μιας ΜΚΟ συνήθως αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα και η δράση της στηρίζεται στις «ιδέες» κάποιων ολίγων του κέντρου , που ανάλογα με τη δράση καλούν τους πολίτες να συμμετέχουν. Αν πάψει η «παραγωγή ιδεών και δράσης» στο κέντρο , παύει και η «συμμετοχή» των πολιτών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η δράση πολλών ΜΚΟ να έχει συχνά «σκαμπανευάσματα» ή και πολλές φορές να περιθωριοποιείται. Συχνά δε η αδιαφάνεια διαχείρισης των δράσεων , αίρει την εμπιστοσύνη των πολιτών και εμποδίζει την συμμετοχή τους.

- Ένα διαδικτυακό φόρουμ διαλόγου, γιατί από μόνο του αυτό δεν μπορεί να προφέρει πραγματική δράση και πραγματική συμμετοχή. Το διαδίκτυο πρέπει να είναι ένα σημαντικό εργαλείο στην ανάπτυξη του ΚΜΠ, είναι αυτό που θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη διάχυση της πληροφορίας προς όλες τις κατευθύνσεις. Θα πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη μας τη διείσδυση του ιντερνετ στην Ελλάδα , που είναι σήμερα αρκετά κάτω από τον παγκόσμιο και ευρωπαϊκό Μ.Ο. και με μόνη τη χρήση του θα οδηγήσει σε αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων που δεν έχουν πρόσβαση. Γιαυτό και στο αρχικό στάδιο θα πρέπει μια σημαντική πρωτοβουλία του ΚΜΠ να είναι και η διάδοση του διαδικτύου με δράσεις κατά τόπους, ώστε πραγματι στο μέλλον να γίνει ένα χρήσιμο εργαλείο.

Με βάση τα παραπάνω το ΚΜΠ είναι μια κίνηση πολιτών με έμφαση στη συμμετοχική δημοκρατία και με στόχο την ενεργοποίηση των πολιτών. Και η κίνηση αυτή πρέπει να στηρίζεται βασικά στην εθελοντική προσφορά, γιατί ο εθελοντισμός δεν αποτελεί μόνο μια φροντίδα για εκείνους που έχουν ανάγκη την αλληλεγγύη της κοινωνίας, αλλά και έναν παράγοντα αλλαγής της κοινωνίας σύμφωνα με τις αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας.

4. Ποιο είναι το βασικό κύτταρο ανάπτυξης του ΚΜΠ? Η τοπική ομάδα διαλόγου και δράσης ? το θεματικό δίκτυο? Το κέντρο με το ΔΣ και τη συντονιστική ομάδα? Το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ? Οι οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ ?

Αν δεχτούμε όλα τα παραπάνω , αλλά και τη βασική ιδέα ότι το ΚΜΠ ξεκινάει από τον ενεργό πολίτη και καταλήγει στον ίδιο, τότε προφανώς οδηγούμαστε στην σαφή απάντηση ότι το βασικό κύτταρο του ΚΜΠ είναι η τοπική ομάδα των πολιτών , η ομάδα διαλόγου και δράσης. Βασικό συστατικό αυτής της ομάδας είναι η ελεύθερη διακίνηση ιδεών και πληροφόρησης μεταξύ των μελών της. Αυτή η ανοιχτή προσέγγιση στηρίζεται στην εμπιστοσύνη στα άτομα και στη λειτουργία μιας ανοιχτής δημοκρατίας.

Δεν συμμερίζομαι την άποψη που λέει ότι δεν απαιτείται η μόνιμη παρουσία και λειτουργία τέτοιων ομάδων στις τοπικές κοινωνίες , αλλά η συγκρότηση τους κάθε φορά και μεμονωμένα σε επίπεδο υπερτοπικού θέματος ή τοπικής δράσης. Στην πράξη αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί γιατι τα προβλήματα των πολιτών τις τοπικές κοινωνίες είναι συνεχή, πολύπλοκα και συνήθως αλληλένδετα μεταξύ τους. Επομένως εκ των πραγμάτων δεν μπορούν και δεν θα υπάρχουν «κενά διαστήματα» δράσης. Αντιθέτως πρέπει να επιδιώκουμε τη συνεχή συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα θέματα που τους αφορούν.

Παρα πέρα η ύπαρξη θεματικών ενοτήτων δεν πρέπει να εμποδίζει τους πολίτες στις τοπικές ομάδες να προωθούν και τα θέματα που τους απασχολούν τοπικά. Αντίθετα θα έλεγα ότι και τα «θεματα» θα πρέπει να προτείνονται από το κέντρο , με βάση την εμπειρία από την «κοινή» δράση τοπικών ομάδων . Έτσι οι πολίτες θα αισθάνονται πιο σίγουροι ότι η αποψή τους ακούγεται και θα έχουν επιπλέον κίνητρο να συμμετέχουν.

Ο ρόλος του ΔΣ και της κεντρικής ομάδας πρέπει να είναι καθαρά συντονιστικός και υποστηρικτικός , τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο να χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των στόχων , η σχέση με το ΠΑΣΟΚ , όπως λέχθηκε και παραπάνω σαφής και διακριτή.

5. Υπάρχει ανάγκη δομής του ΚΜΠ ?

Κάθε ομάδα ανθρώπων για να λειτουργήσει και να παράγει , χρειάζεται μια στοιχειώδη οργάνωση. Μια ομάδα ποδοσφαίρου χρειάζεται παίκτες, ένα σύστημα 3-4-3, έναν προπονητή , έναν γυμναστή , ένα γιατρό. Μια εταιρεία χρειάζεται έναν μάνατζερ , ένα ΔΣ , και ομάδες εργασίας. Ετσι και μια ομάδα πολιτών χρειάζεται μια στοιχειώδη αυτοοργάνωση, βασισμένη τις δημοκρατικές αρχές του διαλόγου, της διαφορετικότητας των απόψεων και της συναίνεσης. Έτσι μόνο είναι δυνατή η διαχείριση της συλλογικής ιδέας και η υλοποίησή της.

Είναι κοινά παραδεκτό ότι δεν θέλουμε η δομή αυτή να έχει χαρακτηριστικά «κομματικού μηχανισμού» , να δίνει αφορμές για αντιθέσεις με το οργανωμένο κόμμα , να εξυπηρετεί προσωπικές φιλοδοξίες ή άλλα συμφέροντα. Βασικές αρχές αυτής της δομής πρέπει να είναι η συμμετοχή όλων ισότιμα , ο διάλογος , ο αλληλοσεβασμός και η συνεργασία για δράση. Το ζητούμενο είναι ο πολίτης να εντοπίζει το πρόβλημα που τον απασχολεί , να διαβουλεύεται με τους υπόλοιπους πάνω σε αυτό , να επεξεργάζεται λύσεις, να τις φέρνει σε ευρύτερο διάλογο, να τις προωθεί για υλοποίηση , να συμμετέχει τελικά στην εφαρμογή τους.

Επειδή όλη αυτή η διαδικασία , που είναι ο πυρήνας ύπαρξης του ΚΜΠ , σημαίνει «δουλειά – δουλειά –δουλειά», είναι προφανές ότι η δομή της τοπικής ομάδας του ΚΜΠ πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στις ομάδες δουλειάς. Σε αυτές πρέπει να εξασφαλίζεται η συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως που θέλουν να προσφέρουν, με βαση βέβαια και την εθελοντική προσφορά του καθενός. Δεν υπάρχει ανάγκη μόνιμης δομής , «υπευθύνων» , εκλεγμένων ή διορισμένων οργάνων. Δικλείδες όπως το rotating στον συντονισμό, η κλήρωση υπευθύνων συντονισμού στις ομάδες δουλειάς μπορουν να ενισχύσουν την ισότιμη συμμετοχή όλων.

6. Πως συντονίζεται η λειτουργία του ΚΜΠ ?

Όσο απλή και με έντονα στοιχεία αυτοοργάνωσης πρέπει να είναι η δομή στις τοπικές ομάδες , τόσο αντίθετα «σφιχτή» αλλά επίσης απλή και προπάντων καινοτόμα πρέπει να είναι η δομή της κεντρικής διοίκησης του ΚΜΠ.

Κύρια δουλειά της κεντρικής διοίκησης του ΚΜΠ πρέπει να είναι :
- Η εξασφάλιση της αμφίδρομης επικοινωνίας προς όλες τις κατευθύνσεις με την αξιοποίηση όλων των μέσων και ιδιαίτερα του διαδικτύου.
- Η εγγύηση για την ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτών
- Η διαρκής διάχυση κάθε είδους πληροφορίας προς όλους τους πολίτες που συμμετέχουν
- Η επιστημονική , οργανωτική και οικονομική υποστήριξη της δουλειάς που γίνεται σε τοπικό επίπεδο.
- Η ανάδειξη, μέσα από τη διαρκή παρακολούθηση των δράσεων των ομάδων δουλειάς των τοπικών δικτύων σε όλη την Ελλάδα, κοινών θεμάτων σε πανελλαδικό επίπεδο και η «δημιουργία» θεματικών δικτύων.

Με βαση τα παραπάνω θα πρέπει τα άτομα που συγκροτούν την κεντρική διοίκηση να έχουν τις γνώσεις, το χρόνο και τη διάθεση να προσφέρουν , να βάζουν στην άκρη προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες για όσο διάστημα συμμετέχουν, να μην επηρεάζονται από σκοπιμότητες , πιέσεις μηχανισμών και μικροπολιτικές.

Θα πρέπει απώτερος σκοπός να είναι και τα άτομα της κεντρικής διοίκησης να αναδεικνύονται μέσα από τη δράση τους σε τοπικές ομάδες. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα αντικειμενικό σύστημα αξιολόγησης της δουλειάς όλων των μελών του ΚΜΠ, τόσο σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο , μια αξιολόγηση στην οποία θα συμμετέχουν όλοι ισότιμα και η γνώμη του καθενός θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.

Συμπερασματικά θέλουμε λοιπόν:
- Απλή οργάνωση ομάδων πολιτών σε τοπικό επίπεδο, στηριγμένη σε ομάδες δουλειάς πάνω σε τοπικά θέματα , με εξασφαλισμένη τη συμμετοχή όλων.
- Μοντέρνα και καινοτόμα διοίκηση σε κεντρικό επίπεδο με στόχο το συντονισμό και την υποστήριξη των τοπικών ομάδων.
- Αποφυγή κάθε είδους πυραμιδικών και οργανωτίστικων λογικών στο «πάντρεμα» αυτών των δύο «πόλων» .
- Εξασφάλιση της αμφιδρομης , ισότιμης και ειλικρινούς σχέσης κέντρου και τοπικής κοινωνίας.
- Συνεχή και αντικειμενικά αξιολογημένη «ανακύκλωση» του στελεχιακού δυναμικού.

7. Πως διαχέεται η πληροφορία κάθετα και οριζόντια? Τι ρόλο παίζει το διαδίκτυο σε αυτήν την προσπάθεια?

Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει ο κεντρικός συντονισμός του ΚΜΠ:
- Να εντάσσει ήδη υπάρχουσες δράσεις τοπικών δικτύων στα θεματικά δίκτυα και να προωθει την συνεργασία και επικοινωνία των τοπικών θεματικών ομάδων.
- Να ενημερώνει τα τοπικά δίκτυα που δεν ασχολούνται με το θέμα , για την ύπαρξη νέων θεματικών δικτύων, και να τα καλεί εφόσον το επιθυμούν, να συμμετέχουν , δημιουργώντας αντιστοιχες θεματικές ομάδες.
- Να διαχέει την πληροφορία για τη δράση του θεματικού δικτύου οριζόντια και καθετα, μεσω του διαδικτύου.
- Να υποστηρίζει με τη συμβολή της επιστημονικής επιτροπής τις τοπικές θεματικές ομάδες στην περαιτερω δράση τους στα πλαίσια του θεματικού δικτύου.
- Να παίρνει πρωτοβουλίες για πανελλαδικές καμπάνιες στα πλαίσια του θεματικού δικτύου , όπως σειρά πάνελς , ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα κλπ.

Το ίντερνετ φυσικά διευκολύνει αφάνταστα την ταχύτητα της επικοινωνίας, την πρόσβαση σε τεράστιες βιβλιοθήκες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Αλλά, όπως όλα τα μέσα επικοινωνίας, το διαδίκτυο μεταφέρει το περιεχόμενο, και ιδίως το πολιτικό περιεχόμενο, που οι άνθρωποι το επιφορτίζουν να μεταφέρει. Δεν επινοεί την ποιότητα της πολιτικής, μεταφέρει εκείνο που έχει παραχθεί και εκείνο που υπάρχει. Η επινόηση της πολιτικής είναι καθαρά ανθρώπινη αναστοχαστική λειτουργία, που αναπτύσσεται βέβαια με τον ελεύθερο διάλογο και την δημοκρατία.
Σε σχέση με το παρελθόν, μπορούμε να δεχθούμε ότι το «μέσον» διευκολύνει το άτομο -τον μεμονωμένο χρήστη και τις μικρές ομάδες να μεταφέρουν με χαμηλό κόστος τα μηνύματά τους, όπως μπορούμε να επισημάνουμε ακόμα ότι το ίντερνετ ενισχύει την φωνή του πολίτη, ο οποίος δεν έχει εξουσία, και αυτό γίνεται αφού μπορεί να επικοινωνεί οριζόντια, χωρίς διαμεσολαβήσεις.
Το διαδίκτυο πρέπει να γίνει ένα από τα βασικά εργαλεία της δουλειάς μας. Ένα καινοτόμο εργαλείο αμφίδρομης επικοινωνίας και διάχυσης της πληροφορίας , αλλά σε καμιά περίπτωση μοναδικός μοχλός ανάπτυξης του ΚΜΠ.

8. Ποιοι πρέπει να είναι οι περαιτέρω στόχοι και τι όφελος θα έχει η Ελλάδα, η κοινωνία, το ΠΑΣΟΚ από την ανάπτυξη πρωτοβουλιών όπως του ΚΜΠ?

Η συμμετοχική δημοκρατία είναι μία σύγχρονη διαδικασία συμπληρωματική στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία που σέβεται τους θεσμούς και τις δυνατότητες της άμεσης δημοκρατίας, τις πολλές επιμέρους όψεις, τις αγωνίες, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των πολιτών, την κοινωνία των πολιτών.

Η σύγχρονη συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι μόνο νέες βαθμίδες διοίκησης, αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων, καλύτερες υπηρεσίες για τους πολίτες αλλά βασικός της πυλώνας είναι η άμεση δημοκρατία. Η μεταρρύθμιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει σειρά ρηξικέλευθων προτάσεων που θα κατοχυρώνουν τη δυνατότητα συμμετοχής του πολίτη, ουσιαστικά αλλά και αποφασιστικά, σε τοπικό επίπεδο.

Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου διακυβέρνησης που έχει στο επίκεντρό του τους πολίτες και τις εξατομικευμένες ανάγκες τους, την κοινωνία των πολιτών και την πολυπλοκότητα των δημιουργικών εκφράσεών της, μέσα από ποικίλες οργανώσεις και δράσεις.

Αυτό το νέο μοντέλο διακυβέρνησης που πρέπει να είναι δημοκρατικό, συμμετοχικό, αποκεντρωμένο, λειτουργικό και αποτελεσματικό είναι το κύριο ίσως πολιτικό ζήτημα της εποχής μας, γιατί συνδέεται άμεσα τόσο με την αποτελεσματική λειτουργία του κοινωνικού κράτους, όσο και με το μεταβιομηχανικό μοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης αυτού του τύπου βασίζεται στην κατανόηση του κράτους, όχι με τη μορφή μίας συμπαγούς εξουσιαστικής οντότητας ή με τη μορφή ενός πολύπλοκου και πανίσχυρου εργαλείου που είναι πολιτικά και ιδεολογικά ουδέτερο και προσφέρεται για χρήση και αξιοποίηση στην εκάστοτε πολιτική εξουσία αλλά με τη μορφή μίας απαιτητικής κοινωνικής σχέσης. Μίας σχέσης ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα πολιτικής εξουσίας και τους πολίτες, ανάμεσα στην πολιτική κοινωνία και την κοινωνία των πολιτών.

Η εποχή κατά την οποία οι «ειδικοί αποφάσιζαν» και οι «πολιτικοί διέτασσαν» έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η πολυπλοκότητα των κοινωνικών προβλημάτων, με αιχμή τα περιβαλλοντικά, απαιτεί μια νέα σχέση μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας των πολιτών.

Η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που αφορούν την κοινότητά τους αποτελεί εχέγγυο δημοκρατικότητας. Διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται αποτελούν προϊόν συναίνεσης και άρα είναι υλοποιήσιμες. Συγκρούσεις, όπως οι πρόσφατες στην χώρα μας για τη χωροθέτηση των χωματερών, μπορούν να αμβλυνθούν ή και να ξεπεραστούν μέσα από τον διάλογο. Μια συμμετοχική διαδικασία δεν έχει στόχο μόνο να πληροφορήσει τους πολίτες αλλά και να τους καταστήσει κοινωνούς της λύσης.

Στο εξωτερικό έχει αναπτυχθεί ολόκληρος επιστημονικός κλάδος σχετικά με την ανάπτυξη εργαλείων τα οποία να υποστηρίζουν τις συμμετοχικές αποφάσεις και τον συμμετοχικό σχεδιασμό. Μεθοδολογίες όπως τα εργαστήρια σεναρίων (scenario workshops), οι συναινετικές συνελεύσεις (consensual conferences), τα δικαστήρια πολιτών (citizens’ juries), και οι συμμετοχικές προσομοιώσεις (participatory modelling) είναι ελάχιστα γνωστές στη χώρα μας. Κοινός στόχος των δομημένων αυτών μεθοδολογιών είναι η υποστήριξη του δημιουργικού διαλόγου. Προς αυτό τον σκοπό χρησιμοποιούν και σύγχρονα εργαλεία από την επιστήμη της πληροφορικής.

Πρέπει να προωθήσουμε την εφαρμογή τέτοιων διαδικασιών και εργαλείων και στην Ελλάδα και να πείσουμε κυβέρνηση και τοπικούς φορείς ότι η συμμετοχή στις αποφάσεις είναι όχι μόνο απαραίτητη αλλά και εφικτή.

Ακόμα και αν δεν συντρέχει συγκεκριμένος λόγος απόφασης, τέτοιες διαδικασίες σαν τις παραπάνω μπορούν να εφαρμοσθούν (πειραματικά) ως εργαλείο ενημέρωσης των πολιτών και κινητοποίησης της τοπικής κοινωνίας. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικές μαθησιακά και επικοινωνιακά από κλασικές διαδικασίες όπως μια ημερίδα με παρουσιάσεις, αφού οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά και καλούνται να συμβάλλουν στη συζήτηση.

Ο κρατισμός και η κομματική γραφειοκρατία είναι εγγενές εμπόδιο και μόνο οι αλλαγές οργάνωσης στην κοινωνική βάση μπορούν να αλλάξουν την συγκεντρωτική φυσιογνωμία τους. Και αυτό βέβαια είναι εφικτό στην τοπική αυτοδιοίκηση και στην συνεργασία με τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις, τις οποίες όλα τα κόμματα θέλουν σήμερα να χρησιμοποιήσουν, χωρίς να εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξή τους.

Το εθελοντικό κίνημα, στον βαθμό που αναπτύσσεται, όχι μόνο μπορεί να αλλάξει τις σχέσεις των κομμάτων με την κοινωνική βάση, αλλά μπορεί να αλλάξει εν πολλοίς και την θεματολογία της πολιτικής ατζέντας στο επίπεδο της κοινωνικής πολιτικής.

Σε αυτό το στοίχημα της ελληνικής κοινωνίας το ΠΑΣΟΚ , με την δημιουργία και ενθάρρυνση πρωτοβουλιών σαν αυτή του ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΠΟΛΙΤΗΣ μπορεί και πρέπει να είναι πρωτοπόρο. Τα οφέλη θα είναι προφανή και πολλαπλά τόσο για το ίδιο , όσο και κυρια για όλη την κοινωνία για όλους τους πολίτες.

Σ.Παλλαντζάς 05.08.05

Πηγές:
- κείμενα εργασίας της ΟΕ του ΚΜΠ από την συγκρότηση της μέχρι σήμερα
- κείμενα προσυνεδριακού διαλόγου του ΠΑΣΟΚ για τη συμμετοχική δημοκρατία και την κοινωνία των πολιτών.
- Ομιλίες , παρεμβάσεις , άρθρα του ΓΑΠ για τη συμμετοχική δημοκρατία , το διαδίκτυο , τον ενεργό πολίτη.
- Κείμενα από το διαδίκτυο (DEMOs , Civicus, Civil Society κλπ)