Μετανάστες στην ελληνική ύπαιθρο : Υπάρχουν προτάσεις?

" Η Μηλιά είναι ένα χωριό στη νοτιο-δυτική Κρήτη που ερημώθηκε στην αμέσως μεταπολεμική περίοδο. Οι άνθρωποι έφυγαν, τα σπίτια έπεσαν, το μέρος έγινε αδιάβατο και μόνο οι μνήμες κρατούσαν ζωντανή την εικόνα του χωριού. Μέχρι που πριν μερικά χρόνια δυο τολμηροί νέοι, αποφάσισαν να αναστηλώσουν τα πατρικά τους σπίτια. Με προσωπική εργασία, αλλά κυρίως με την εργασία των νεοαφιχθέντων Αλβανών μεταναστών, πολύ καλών μαστόρων της πέτρας, ολοκλήρωσαν τα σπίτια τους, αγόρασαν στη συνέχεια και μερικά άλλα πεσμένα σπίτια και με την υποστήριξη του προγράμματος Leader έφτιαξαν ένα μικρό οικισμό 12 κατοικιών, που χρησιμοποιεί ήπιες μορφές ενέργειας, και ένα παραδοσιακό εστιατόριο στο οποίο καταναλώνονται τα αγροτικά-βιολογικά προϊόντα που άρχισαν να καλλιεργούν οι ίδιοι. Το τοπίο άλλαξε, ο οικισμός διαφημίζεται στο Διαδίκτυο και έχει πελάτες εναλλακτικού τουρισμού, κυρίως από το εξωτερικό. Το απασχολούμενο προσωπικό τόσο για τις αγροτικές εργασίες όσο και για το εστιατόριο και τις υπηρεσίες στα σπίτια είναι αποκλειστικά μετανάστες.

Στη Στιμάγκα Κορινθίας, ένα χωριό 1000 κατοίκων περίπου, ζουν περίπου 70 οικογενειάρχες μετανάστες που απασχολούνται σ’ όλες τις εργασίες της καλλιέργειας της σουλτανίνας αλλά και σ’ άλλες επισκευαστικές και βοηθητικές εργασίες του χωριού. Τη θερινή περίοδο καταφθάνουν περίπου 500 μετανάστες, κοιμούνται στα ρέματα ή σε αποθήκες και με τη σκληρή εργασία τους εξασφαλίζουν τη συλλογή της παραγωγής και την εξαγωγή της στις αγορές της Μ. Βρετανίας για να είναι υπερήφανοι οι παραγωγοί ότι στο Harrod’s πουλιέται η σουλτανίνα Στιμάγκας. Την περασμένη δεκαετία οι εκμεταλλεύσεις εκσυγχρονίστηκαν και μεγάλωσαν, το τοπίο άλλαξε, οι αγρότες έγιναν αφεντικά, οι γυναίκες γύρισαν στο σπίτι και τα παιδιά βρήκαν άλλες δουλειές.

Στο Πληκάτι, ένα πολύ μικρό δίγλωσσο χωριό πάνω στα Αλβανικά σύνορα κάποιοι νέοι κτηνοτρόφοι βρήκαν γυναίκες Αλβανίδες, παρέμειναν στη περιοχή, γεννήθηκαν παιδιά μετά από πολλά χρόνια, άνοιξαν και το καφενείο του χωριού. Οι κάτοικοι της περιοχής χαρακτηρίζουν τους μετανάστες σαν τα «Black and Decker» που κάνουν όλες τις δουλειές, χτίζουν, κόβουν ξύλα, βόσκουν τα ζώα, καλλιεργούν τα χωράφια αλλά και φροντίζουν τους γέροντες. Αυτό το οδοιπορικό στις αγροτικές περιοχές της χώρας καταδεικνύει τον πολύπλευρο ρόλο των μεταναστών στην ανάπτυξη της γεωργίας και της υπαίθρου, αλλά και στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου. "

Όταν πριν λίγο καιρό, με αφορμή τα γεγονότα στην Μανωλάδα Ηλείας έγραφα δύο σχετικά άρθρα (εδώ και εδώ) δέχθηκα κριτική (και δημόσια και μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας) για την "σκληρότητα" των γραφομένων μου. Κάποιοι μάλιστα με προέτρεψαν να ψάξω το θέμα βαθύτερα, να δω τι επιστημονική ανάλυση και τεκμηρίωση υπάρχει, ποιος ασχολείται με το θέμα τελικά στην Ελλάδα και τι θέσεις θα μπορούσε να αξιοποιήσει και το ΠΑΣΟΚ ώστε να προσαρμόσει την πολιτική του στο θέμα (πέρα από τα γενικόλογα που αναφέρονται στο πρόγραμμα του και τις θέσεις του), ώστε να μην έχουμε "πατάτες" σαν αυτή της "φράουλας".

Το έψαξα λοιπόν το θέμα και οφείλω να σας πω ότι εξεπλάγην ευχάριστα! Όχι απλά γιατί υπάρχει πλούσιο επιστημονικό υλικό για το θέμα, όχι μόνο γιατί υπάρχουν αξιολογότατοι επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί σοβαρά με το μεταναστευτικό φαινόμενο στην ελληνική ύπαιθρο και τις οικονομικές επιπτώσεις του, αλλά η δουλειά αυτή είναι περισσότερο αναγνωρισμένη σε ευρωπαϊκό επίπεδο από ότι στην ίδια μας τη χώρα!

Σας παρουσιάζω λοιπόν σήμερα δύο εξαιρετικά κείμενα του Χαράλαμπου Κασίμη , καθηγητή Αγροτικής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αξίζει να τα διαβάσετε. Αξίζει επίσης να δείτε και στη σχετική βιβλιογραφία στο τέλος των κειμένων.

Αναρωτιέμαι αν τέτοιες εργασίες αξιοποιούνταν από πολιτικούς σχεδιαστές στην ανάπτυξη της εφαρμοσμένης πολιτικής δράσης , πόσο διαφορετική θα ήταν η αντιμετώπιση γεγονότων όπως της Μανωλάδας ... και όχι μόνο!