Έλλειμμα παιδείας διαλόγου.

Ακούγοντας προχτές το θέμα της έκθεσης στις Πανελλαδικές Εξετάσεις προβληματίστηκα πολύ για το τι απαντήσεις θα προκύψουν και πως θα αντιμετωπισθούν από τους βαθμολογητές καθηγητές. Σε συζητήσεις που είχα με φίλους φιλολόγους, με καθησύχασαν ότι το "θέμα ήταν super sos και πολύ εύκολο" και ότι δεν υπάρχει κανένα θέμα!

Σήμερα όμως διαβάζω στα ΝΕΑ αυτό που φοβόμουν. Και το χειρότερο : Με ανησυχεί η αίτηση των βαθμολογητών να υπάρξει κεντρική οδηγία για τη βαθμολόγηση, οδηγία η οποία μπορεί να ενισχύσει την υποκειμενική αντιμετώπιση κάθε τοποθέτησης, όχι ως προς το πως αναπτύσσεται και τεκμηριώνεται η κάθε άποψη, αλλά ως προς το αν είναι τελικά "σωστή".

Ποιο ήταν το θέμα για όσους δεν το είδαν :

" Συχνά παρατηρείται πολλοί μαθητές να καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία στα προαύλια των σχολείων κατά το τέλος του σχολικού έτους. Σε άρθρο που θα δημοσιευτεί στην σχολική σας εφημερίδα να αιτιολογήσετε το παραπάνω φαινόμενο και να αναφερθείτε στους τρόπους που θα συμβάλλουν στην αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης"

Τα σχόλια μου είναι τα εξής :

• Κατά τη γνώμη μου το θέμα εμπεριέχει δύο ξεχωριστά ζητήματα, που δεν είναι απαραίτητα αλληλένδετα μεταξύ τους. Με άλλα λόγια η "καταστροφή των βιβλίων" δεν είναι απαραίτητα το αποτέλεσμα της μη "αρμονικής συνύπαρξης βιβλίου και ηλεκτρονικών μέσων". Από την άλλη ποιους τρόπους να γράψει κανείς για την "αρμονική συνύπαρξη", όταν αυτή δεν υφίσταται καν στα ελληνικά σχολεία?
• Η απαίτηση από το θέμα να αιτιολογηθεί το φαινόμενο της καταστροφής των βιβλίων δίνει - θεωρητικά - τη δυνατότητα στον καθένα να τοποθετηθεί θετικά ή αρνητικά ή ακόμη και αδιάφορα απέναντι στο φαινόμενο! Θα είναι όμως το ίδιο αντικειμενική η βαθμολόγηση της κάθε τοποθέτησης? Με άλλα λόγια, αν κάποιος μαθητής γράψει ότι "καλά κάνουμε και τα καταστρέφουμε, γιατί δεν μας προσφέρουν τη γνώση όπως πρέπει" ή " γιατί ο καθηγητής μας μας ταλαιπώρησε πολύ όλη τη χρονιά με αυτό το μάθημα", πως θα αντιμετωπισθεί βαθμολογικά η τοποθέτηση του? Οι φιλόλογοι απαντούν " σημασία δεν έχει τι γράφεις , αλλά πως το γράφεις". Συμφωνώ. Γιατί τότε οι βαθμολογητές ζητούν σήμερα κεντρική οδηγία από την ΚΕΕ? Δεν ξέρουν να αξιολογήσουν την τεκμηρίωση μια τοποθέτησης?
• Θεωρώ ότι τρία είναι τα βασικά λάθη της διατύπωσης του θέματος . Το πρώτο είναι το ότι θεωρεί βιβλίο - με την πλήρη έννοια του όρου - το σχολικό εγχειρίδιο. Αλήθεια έχει κανείς από εσάς ένα σχολικό βιβλίο από τα νιάτα του στη βιβλιοθήκη του? Που από καιρού εις καιρόν το ξαναδιαβάζει? Συγκρίνεται ένα σχολικό εγχειρίδιο γλώσσας π.χ. με τα άπαντα του Παλαμά? Το δεύτερο λάθος είναι ότι χρησιμοποιεί ένα συγκεκριμένο - αμελητέο κατά τη γνώμη μου - εθιμικό γεγονός για να ζητήσει την τοποθέτηση του μαθητή σε ένα άσχετο θέμα, που δεν περιορίζεται μόνο στο σχολείο, αλλά είναι ένα πολύ γενικότερο ζήτημα παιδείας, με την ευρεία έννοια του όρου. Το δεύτερο μέρος του θέματος είναι δηλαδή με άλλα λόγια "τι παιδεία θέλουμε" και όχι "πως θα περιορίσουμε την καταστροφή των βιβλίων". Αμφιβάλλει κανείς πως αν τα βιβλία και η διδασκαλία ήταν τελείως διαφορετική στα ελληνικά σχολεία, κι αν τα εγχειρίδια του σχολείου προέρχονται από μια δανειστική βιβλιοθήκη , όπως συμβαίνει σε πλήθος άλλες χώρες, κανείς δεν θα κατέστρεφε? Και ότι αυτό καμιά σχέση δεν θα είχε με τη συνύπαρξη ηλεκτρονικών μέσων και βιβλίου?
  
• Το τρίτο και σοβαρότερο λάθος της διατύπωσης είναι ότι το δεύτερο και βασικό σκέλος του θέματος ζητάει από τους μαθητές προτάσεις πάνω σε ένα ζήτημα, το οποίο είναι εντελώς αντίθετο στην σημερινή πραγματικότητα της σχολικής εκπαίδευσης, και το οποίο απαιτεί κατ' αρχήν πολιτική τοποθέτηση από τον εξεταζόμενο. Πολιτική τοποθέτηση κριτικής της υπάρχουσας κατάστασης και πρόταση για άλλη εκπαίδευση. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό, αν διατυπωθεί ολοκληρωμένα από έναν εξεταζόμενο, θα αξιολογηθεί αντικειμενικά. Ειδικά όταν στηριχθεί στην "κεντρική οδηγία" μιας συγκεκριμένης ΚΕΕ.

Τώρα γιατί τα γράφω όλα αυτά? Γιατί απλούστατα είναι μια ακόμη αφορμή να εντοπίσουμε το σημαντικό έλλειμμα παιδείας διαλόγου που έχουμε στη χώρα μας. Έλλειμμα το οποίο δεν υπάρχει μόνο στην νέα γενιά αλλά στους μεγαλύτερους. Έλλειμμα το οποίο μεταφέρεται μετά στην καθημερινότητα του πολιτικοκοινωνικού γίγνεσθαι και καταλήγει στην "ταμπέλα" του καθενός και όχι στο ειλικρινή και δημιουργικό διάλογο.

Μπορεί λοιπόν οι φιλόλογοι να λένε ότι "δεν έχει σημασία η άποψη, αλλά ο τρόπος διατύπωσης και τεκμηρίωσης", αλλά αυτό στην πράξη δεν τηρείται. Γιατί κάθε πολίτης , είτε βαθμολογητής είτε μαθητής, έχει την άποψη του και δεν έχει την παιδεία να κάνει διάλογο, να συμφωνήσει ή διαφωνήσει, να αξιολογήσει θετικά ή αρνητικά την άλλη άποψη. Και επειδή ο βαθμολογητής πρέπει υποχρεωτικά να αξιολογήσει, ψάχνει τρόπους να αποποιηθεί την ευθύνη της απόρριψης της άλλης άποψης. Και ένας από αυτούς είναι να ζητήσει "οδηγίες άνωθεν" ! Πράγμα καταδικαστικό και για την ανάπτυξη ουσιαστικού και στο κατώτερο επίπεδο διαλόγου αλλά και για μια σημαντική μερίδα μαθητών.

Να ένας ακόμη λόγος που το ελληνικό εξεταστικό σύστημα είναι εξόχως αντιπαιδαγωγικό και γιατί όλα αυτά τα βρίσκουμε μετά μπροστά μας στην κοινωνία!