Μαίνεται πόλεμος για το νερό

Μπορεί σήμερα (όπως εδώ και μέρες) η είδηση της ημέρας να είναι οι φωτιές και η πτώση του πυροσβεστικού αεροπλάνου (και οι κάθε είδους "ειδικοί" που εμφανίστηκαν σαν τις κατσαρίδες πάλι στα τηλεπαράθυρα), όμως στην περιοχή μας υπάρχει μια είδηση, που μπορεί να μην μπαίνει στις πρώτες σελίδες των ΜΜΕ, αλλά δείχνει παραστατικότατα το μέγεθος της ανευθυνότητας και της υποκρισίας των κάθε λογής πολιτικών και "πολιτικάντηδων" αλλά και την πλήρη έλλειψη προγραμματισμού και κοινής προσπάθειας τόσο από την κεντρική εξουσία, όσο και από την τοπική αυτοδιοίκηση, για την επίλυση σημαντικότατων προβλημάτων που πλησιάζουν με γοργούς ρυθμούς στο απόλυτο αδιέξοδο.

Η Αρκαδία και η Αργολίδα λοιπόν (οσονούπω θα εμπλακεί και η Κορινθία) "τσακώνονται" για το νερό. Αφορμή η πρόθεση της Τρίπολης να αντλήσει νερό για ύδρευση από τις Πηγές Σάγκα Αρκαδίας, από τις οποίες όμως θεωρείται ότι τροφοδοτείται το Αργολικό Πεδίο. Οι καταστάσεις που διαδραματίζονται τις τελευταίες ημέρες είναι κωμικοτραγικές. Η αστυνομία κυνηγάει τη νύχτα αλλοδαπούς εργάτες του εργολάβου που εκτελεί το έργο, στην Τρίπολη σηκώνουν μαύρες σημαίες, οι κάτοικοι της Σάγκα απειλούν να βουλώσουν τις γεωτρήσεις, οι δήμαρχοι Άργους και Ναυπλίου προπηλακίστηκαν στην Τρίπολη όπου πήγαν για την εκτέλεση δικαστικής απόφασης , οι βουλευτές των Νομών επιδεικνύουν μια αξιοπρόσεχτη όσο και αλλόκοτη τοπικιστική "ομοψυχία"και το κορυφαίο, η περιφερειάρχης Πελοποννήσου απειλεί την Αργολίδα με περικοπή κοινοτικών κονδυλίων αν δεν σταματήσουν οι αντιδράσεις.

Τα Δημοτικά Συμβούλια των Δήμων Αργους και Ναυπλίου με αποφάσεις τους εξέδωσαν ψηφίσματα, με τα οποία εκφράζουν την αντίθεσή τους στη συνέχιση των εργασιών. Θεωρούν ότι το έργο εκτελείται χωρίς να υπάρχει στρατηγική διαχείρισης του υδάτινου πλούτου της περιφέρειας. Ζητούν επίσης να γίνει μελέτη για το υδροδυναμικό της περιοχής και να διαπιστωθούν τα διαθέσιμα αποθέματα. Οι δύο δήμοι θεωρούν κρίσιμο το θέμα και αποφάσισαν να προσφύγουν στα δικαστήρια. Προγραμματίζουν και τη διενέργεια επιστημονικού συνεδρίου με αντικείμενο τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι πηγές Σάγκα της Αρκαδίας θεωρούνται ως ο βασικός τροφοδότης των πηγών Κεφαλαρίου, Λέρνας και Ακοβας της Αργολίδας. Από τις πηγές της Λέρνας υδρεύονται το Ναύπλιο, το Αργος και γειτονικοί δήμοι.

Η Τρίπολη, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεσηκώθηκε και στην έκτακτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της οι βουλευτές (όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων), ο νομάρχης, οι δήμαρχοι και οι πρόεδροι των Επιμελητηρίων ζήτησαν να συνεχιστεί αυτό το έργο, όνειρο που ξεκίνησε από το 1980 με εισήγηση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μαργιολάκου και σήμερα κινδυνεύει να απενταχθεί από το Ταμείο Συνοχής! Στην πόλη αναρτήθηκαν πανό (!) με την υπογραφή του Δήμου Τρίπολης και της ΔΕΥΑΤ με συνθήματα του τύπου "το νερό είναι δικό μας" (!). Ο δήμαρχος Τρίπολης με δηλώσεις του προσπαθεί να κατευνάσει τα πνεύματα. Επισημαίνει ότι ο αγωγός θα μεταφέρει μόνο μικρή ποσότητα υδάτων που υπερχειλίζουν και μέσω των καταβοθρών οδηγούνται στον Αργολικό Κόλπο. Η αλήθεια βέβαια είναι λίγο διαφορετική. Το έργο που εκτελείται σκοπεύει να υδροδοτήσει όχι μόνο την πόλη της Τρίπολης αλλά και την Βιομηχανική Ζώνη της περιοχής, της οποίας οι ανάγκες σε νερό είναι πολλαπλάσιες από την ίδια την πόλη.

Να προσθέσω εδώ ότι ήδη τώρα που γράφω , σε μια δύσκολη υδρολογικά χρονιά, η πηγή του Κεφαλαρίου δεν έχει νερό, οι δύο από τις τρεις πηγές στη Λέρνα έχουν στερέψει εδώ και μερικές εβδομάδες και η στάθμη της τρίτης βρίσκεται μόλις 10 εκατοστά πάνω από το όριο άντλησης. Να σημειώσω επίσης ένα χρόνιο πρόβλημα της περιοχής μας, που είναι η ανεξέλεγκτη σπατάλη πόσιμου νερού για άρδευση, αφού τα παλιά δίκτυα των χωριών δεν ελέγχονται και δεν μετρώνται.

Αυτή είναι η κατάσταση. Και προφανώς είναι σεβαστό το δικαίωμα κάθε πολίτη ,κάθε πόλης, κάθε περιοχής στο πόσιμο νερό. Όπως είναι σεβαστή και η αντίδραση του οποιουδήποτε θεωρεί ότι θίγεται. Που είναι το πρόβλημα (ή καλύτερα το αστείο) της υπόθεσης?Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Πρώτα πρώτα η ευθύνη της κεντρικής εξουσίας. Η Ευρωπαϊκή ένωση θεσμοθέτησε την εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για την ποιότητα των νερών 2000/60 και για την προστασία και τη βέλτιστη διαχείριση του υδατικού δυναμικού της χώρας. Οι περιβαλλοντικοί στόχοι της εφαρμογής της οδηγίας πλαίσιο είναι η δημιουργία σχεδίου διαχείρισης των νερών στα πλαίσια της λεκάνης απορροής και της παράκτιας ζώνης που να περιγράφει τα αναγκαία μέτρα για την αποκατάσταση, αναβάθμιση και προστασία των επιφανειακών νερών, των υπογείων νερών και της παράκτιας ζώνης. Συγκεκριμένα η οδηγία επιβάλει τις ακόλουθες επιμέρους μελέτες.

• Παρακολούθηση της φυσικής, χημικής και οικολογικής κατάστασης των νερών,
• Ανάκτηση του κόστους για υπηρεσίες ύδατος (κόστος για το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους) βάση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»,
  
• Έλεγχος των εκπομπών σε συνδυασμένη προσέγγιση σημειακών και διάχυτων πηγών,
• Δημιουργία σχεδίων διαχείρισης, και
  
• Συμμετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων.
  

Η Οδηγία Πλαίσιο παίρνει μία ολιστική άποψη στη δημιουργία διαχειριστικών σχεδίων. Μέχρι τώρα τα διαχειριστικά σχέδια στην Ελλάδα ήταν ελλειπή και στόχευαν στην ποσοτική διαχείριση του νερού και όχι στην ποιοτική και οικολογική διαχείριση του. Η δημιουργία ολιστικών διαχειριστικών σχεδίων απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό. Η δημιουργία διαχειριστικών σχεδίων απαιτεί διαφάνεια μεταξύ της διαχειριστικής αρχής και των κοινωνικών εταίρων. Επίσης οι αποφάσεις πρέπει να παίρνονται συλλογικά και αφού πρώτα έχουν ποσοτικοποιηθεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση σε σχέση με τις άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για την διαχείριση των υδάτινων πόρων. Το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν τα υδρολογικά – υδρογεωλογικά στοιχεία και τα στοιχεία ποιότητας νερού για την εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων σε λεκάνες απορροής. Αυτά τα μοντέλα θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία σεναρίων βελτίωσης της ποιότητας των νερών.

Το μεγάλο στοίχημα της οδηγίας πλαίσιο είναι η διαχειριστική αρχή να πιστέψει στην ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Αυτό θα γίνει μόνο όταν αναπτυχθεί κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ της διαχειριστικής αρχής και των κοινωνικών εταίρων και οι αποφάσεις παίρνονται με διαφάνεια και στηρίζονται σε δεδομένα.

Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, επτά (ναι καλά διαβάσατε , επτά!!!) Υπουργεία (Εξωτερικών (!), Εθνικής Άμυνας (!) , Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Ανάπτυξης, Γεωργίας, ΠΕΧΩΔΕ, Υγείας(!)) πολυάριθμοι Δημόσιοι Οργανισμοί Ινστιτούτα και Ερευνητικά Κέντρα μελετούν, αξιοποιούν, διαχειρίζονται τους υδατικούς πόρους με συντονιστικό θεσμικό πλαίσιο τον Ν. 1739/87 ο οποίος ουσιαστικά δεν υλοποιήθηκε ακόμα στην πράξη. Είκοσι χρόνια μετά την ψήφιση του Νόμου που καθορίζει την διαχείριση των υδατικών πόρων στην Ελλάδα διαπιστώνουμε ότι δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί. Στα πλαίσια του 1739/87 καθορίστηκαν τα υδατικά διαμερίσματα της χώρας (βλέπε την εικόνα) καθώς και οι βασικές αρχές προγραμματισμού, διαχείρισης, αξιοποίησης, χρήσης και προστασίας των υδατικών πόρων. Υποτίθεται ότι μετά συγκροτήθηκαν οι Περιφερειακές Επιτροπές Υδάτων ενώ στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ (πάλι υποτίθεται ότι) εκπονήθηκαν από το ΥΠ.ΑΝ. οι διαχειριστικές μελέτες των υδατικών διαμερισμάτων και να ολοκληρωθεί η προετοιμασία για την λειτουργία των τμημάτων Υδατικών πόρων στις Περιφέρειες της χώρας. Τίποτα από όλα αυτά δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα.

Πως να μην φτάσουμε λοιπόν σε πόλεμο όταν δεν υλοποιούμε ούτε στοιχειωδώς το υπάρχον (ευρωπαϊκό και ελληνικό) νομοθετικό πλαίσιο? Πως να μην τρέξει ο κάθε δήμαρχος να εξασφαλίσει νύχτα και με μαφιόζικους τρόπους το νερό για τους δημότες του ανοίγοντας μια γεώτρηση όπου τον βολεύει, πως να μην αντιδράσει δυναμικά ο γειτονικός δήμος, όταν κανείς μα κανείς δεν προγραμματίζει ορθολογικά, κανείς δεν σκέφτεται πέρα από τη μύτη του, κανείς δεν σκέφτεται τι θα γίνει μεθαύριο και έχει στο νου του μόνο το σήμερα?

Και μπορεί να υπάρχουν ελλείψεις σε επιστημονικά δεδομένα, μπορεί να υπάρχει ευθύνη επιστημονικών φορέων, αλλά - και εγώ σαν πολίτης αυτό θέλω να σημειώσω - υπάρχουν και σοβαρές πολιτικές ευθύνες.

Απο τη μια όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων 20 χρόνων που δεν μπόρεσαν (ή δεν θέλησαν?) να εφαρμόσουν το νομοθετικό πλαίσιο ενιαίας διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Απο την άλλη η τοπική αυτοδιοίκηση που εδώ και χρόνια λειτουργεί στο θέμα με γνώμονα τα τοπικιστικά συμφέροντα και την μικροπολιτική σκοπιμότητα. Και τέλος οι τοπικές κομματικές ηγεσίες που κάθε φορά συντάσσονται με το μικροπολιτικό τοπικό συμφέρον.

Είμαστε λοιπόν κοντά στο αδιέξοδο (στη γειτονιά μας σίγουρα, αλλά φαντάζομαι και σε άλλες περιοχές της χώρας το πρόβλημα είναι ανάλογο). Και μια και προχτές μιλούσαμε για "συμπεριφορές" πολιτικών , εγώ θα περίμενα από τους εκπροσώπους των προοδευτικών κομμάτων τοπικά , και αυτούς που σύντομα θα ζητήσουν την ψήφο μας, να πάρουν πρωτοβουλίες διαβούλευσης και ενημέρωσης και των πολιτών σε επίπεδο περιφέρειας και για ενιαία και προς όφελος όλων αντιμετώπιση του προβλήματος και όχι να "αρματώνονται" και να "υπερασπίζονται" δήθεν το συμφέρον των ψηφοφόρων τους, μετρώντας κάθε σταγόνα νερού και μια ψήφο. Αυτή είναι ποιοτικά μια διαφορετική πολιτική συμπεριφορά.

Αλλά όπως μου είπε ένας φίλος το πρωί που συζητούσαμε το θέμα : " τέτοιες ώρες, τέτοια λόγια. ποιος πολιτικός θα θυσιάσει προεκλογικά την βουλευτική του έδρα για το νερό? γιατί περί θυσίας θα πρόκειται ". Εγώ θα επιμείνω , κι αν με διαβάζει κάποιος πολιτικός , ας πάρει την πρωτοβουλία.

Τι μένει ? Η αντίδραση των πολιτών μέσα από τις δικές τους συλλογικότητες. Ελπίζω τέτοια αντίδραση να υπάρξει άμεσα, γιατί αλλιώς μας βλέπω να χτυπάμε όλοι μας "νούμερα σκοπιάς" στις πηγές και τις γεωτρήσεις.