Νίκος Κοτζιάς : Τα όρια του οργανωτισμού και της έλλειψης πολιτικής στο ΠΑΣΟΚ

Την προηγούμενη Πέμπτη προδημοσίευσα ένα απόσπασμα απο ένα ενδιαφέρον άρθρο του Νίκου Κοτζιά. Επειδη θεωρώ ότι το συγκεκριμένο άρθρο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον (δεν είναι τυχαίο ότι αποσπάσματα του δημοσιεύτηκαν σε όλες τις εφημερίδες του Σαββατοκύριακου)και επειδή προσωπικά δεν συμμερίζομαι τις απόψεις που ακούστηκαν ότι "ο ΝΚ αδειάζει τον ΓΑΠ", το δημοσιεύω σήμερα ολόκληρο και καλώ τους φίλους που τις 2 τελευταίες μέρες αντέδρασαν - βιαστικά κατά τη γνώμη μου - σε μια κριτική για τη σύνθεση και (κυρίως) το πολιτικό σκεπτικό της ΚΟΕΣ, να σχολιάσουν. Οι επισημάνσεις δικές μου.

Στα τελευταία χρόνια, το ΠΑΣΟΚ ταλανίζεται από την έλλειψη διαλεκτικής προσέγγισης των οργανωτικών προβλημάτων και της σχέσης που αυτά έχουν με την πολιτική. Το ζήτημα αυτό είναι, πλέον, κομβικό για την ποιότητα αντιπολίτευσης που θα ασκήσει το ΠΑΣΟΚ, αλλά και την ικανότητά του να αντεπεξέλθει στα προβλήματα της χώρας ως μελλοντική κυβέρνηση. Όλα δείχνουν, δυστυχώς, ότι το ΠΑΣΟΚ προτάσσει την οργάνωση της πολιτικής. Είναι και το ευκολότερο. Τμήμα του ΠΑΣΟΚ δείχνει ανίκανο να κατανοήσει ότι την οργάνωση την θέλει κανείς προκειμένου να παράγει, προωθήσει και υλοποιήσει ένα πολιτικό σχέδιο. Ότι δεν είναι η πολιτική που καλείται να εξυπηρετήσει την οργάνωση ώστε να αποκτήσει η τελευταία κάποιο περιεχόμενο ενασχόλησης.

Μιλώντας ο Ι.Καντ για τη «Διαμάχη των Σχολών», δηλαδή, για το ποια επιστήμη είναι σημαντικότερη, περιέγραψε τη σχέση θρησκείας και πολιτικής φιλοσοφίας στην εποχή του. Εδειξε ότι το κυριότερο δεν είναι το πώς κάποιος κρατά μια λυχνία, αλλά αν αυτή φωτίζει τον δρόμο εκείνου που την κρατά. Με άλλα λόγια, για να πάμε στο πρόβλημα που μας απασχολεί εδώ, η οργάνωση μπορεί να κουβαλά τον φωτισμό της πολιτικής, αλλά ουσιαστικά οφείλει να είναι ο υπηρέτης της πολιτικής και όχι το αντίστροφο. Η πολιτική μπορεί να βρει εναλλακτικές λύσεις ως προς την οργάνωση. Αντίθετα η τυφλή και χωρίς φώτα οργάνωση θα σκοντάφτει κάθε τόσο. Σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα δε, μπορεί να αποδιοργανωθεί. Η πρόσφατη εμπειρία απέδειξε, εξάλλου, ότι ο Γ.Παπανδρέου νίκησε τον Β.Βενιζέλο όχι κυρίως διότι διέθετε καλύτερη οργάνωση, -έχει και αυτός ο παράγοντας τον ρόλο του-, αλλά διότι είχε πολιτική πλατφόρμα με την οποία έδωσε και πάλι ταυτότητα στο ΠΑΣΟΚ, έκανε αναφορά στις κοινωνικές δυνάμεις που θέλει να στηριχτεί και, τέλος, συγκεκριμενοποίησε τον αντίπαλο αυτής της προσπάθειας.

Μετά από μια πολιτική νίκη, η επιστροφή και απόδοση προτεραιότητας στα οργανωτικά είναι λάθος. Λάθος που έχει την εξήγησή του. Στη δίμηνη εσωτερική αντιπαράθεση στο ΠΑΣΟΚ, συστρατεύτηκαν με τον Γ.Παπανδρέου δυνάμεις μέχρι τότε αδρανείς, που επιστρέψανε ήδη στις 12 Νοεμβρίου στις εργασίες τους διότι δεν θέλησαν να υποβιβάσουν τα προβλήματα της χώρας σε μικροπολιτικά σχόλια και σε άνευ ουσίας μικροκομματικές αντιπαραθέσεις. Οι δυνάμεις αυτές δεν ενδιαφέρονται σήμερα, ούτε ανακατεύονται στα οργανωτικά του ΠΑΣΟΚ. Αντίθετα, οι δυνάμεις που οδήγησαν το ΠΑΣΟΚ σε ήττα στις 16 Σεπτεμβρίου, που δεν διαθέτουν πολιτική σκέψη, πείρα και ένστικτο, επανέρχονται στις θέσεις τους που τρεμάμενες και φοβισμένες εγκατέλειψαν το ίδιο βράδυ της εκλογικής ήττας του ΠΑΣΟΚ, όταν με αγωνία καλούσαν τον Γ.Παπανδρέου να εγκαταλείψει το καράβι ακυβέρνητο πριν τους πάρουν τα σκάγια των γεγονότων.

Έχω εντοπίσει έναν κοινωνικό νόμο, βαθιά ανθρώπινο, αλλά και συχνά αντιπαραγωγικό. Σύμφωνα με αυτόν, «Οι άνθρωποι τείνουν να φέρουν τους θεσμούς στα μέτρα τους». Δηλαδή, όταν καλούνται να αντιμετωπίσουν προβλήματα, αναζητούν τις αιτίες εμφάνισης τους, όπως είναι φυσικό, στη βάση όσων καταλαβαίνουν, γνωρίζουν, διαθέτουν πείρα. Πάνε μέχρι εκεί που μπορούν και τους παίρνει. Αν, επί παραδείγματι, η πείρα τους είναι γύρο από οργανωτικά ζητήματα, τότε τείνουν ως είναι σε ένα βαθμό φυσικό, να ταυτίσουν τα πολιτικά ζητήματα με την οργανωτική τους έκφραση. Ανάλογα και οι λύσεις που μπορεί να παράγει το κεφάλι τους, είναι λύσεις που συγκεντρώνονται στις θεματικές για τις οποίες μπορούν να έχουν λόγο. Αν γνωρίζουν καλά από ίντριγκες και μικροπολιτική τότε ασχολούνται με αυτά. Το φαινόμενο αυτό το έχω καταγράψει πολύχρονα στην αριστερά, σε μεγάλους θεσμούς, όπως είναι το Υπουργείο Εξωτερικών και τα Πανεπιστήμια, ελληνικά και του εξωτερικού, και με μεγάλη επίταση στο ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο το γεγονός, ότι και σήμερα επιδιώκεται, από ανθρώπους που ευθύνονται για την ήττα του ΠΑΣΟΚ στις 16 Σεπτεμβρίου του 2007, να προταχθεί για άλλη μια φορά το κάρο της οργάνωσης από το άλογο που λέγεται πολιτική.

Είναι φανερό ότι εάν οι πιο πάνω άνθρωποι, είχαν άλλες ικανότητες, θα μπορούσαν να ξεχωρίσουν τα οργανωτικά από τα πολιτικά, ή έστω να παραιτηθούν από την επιδίωξη να στριμώξουν τα μεγάλα πολιτικά προβλήματα σε γραφειοκρατικές – οργανωτικές διαδικασίες. Ή να κατανοούσαν από μόνοι τους, επιτέλους, το μέτρο που διαθέτουν. Μια στάση που αποτελεί μεγάλη αρετή στην πολιτική, αλλά δεν έχει γνωρίσει και μεγάλη διάδοση στην Ελλάδα.

Υπάρχει και άλλη μια αιτία που ο οργανωτισμός προηγείται της πολιτικής. Αρκετά στελέχη του ΠΑΣΟΚ είχαν ειδικευτεί ιστορικά τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια στην διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας. Μιας βαθιάς πολιτικής υπόθεσης που με το χρόνο αντιμετωπίστηκε τεχνοκρατικά – διοικητικά και για αυτό σε ένα βαθμό απολίτικα και περισσότερο οργανωτικά. Δυστυχώς το ίδιο και χειρότερο συμβαίνει με ένα κομμάτι και των νεώτερων στελεχών που υπηρέτησαν σε κυβερνητικές θέσεις. Η δική τους πείρα είναι ακόμα πιο περιορισμένη. Όλα όσα έχουν δει είναι διαχείριση και οργάνωση κάποιων πλευρών της κυβερνητικής τρέχουσας εργασίας και τίποτα άλλο.

Το ΠΑΣΟΚ έχει ανάγκη από πολιτικούς που θα γράφουν το Πολιτική με «Π» κεφαλαίο και δεν θα στρογγυλεύουν τα πράγματα. Που θα είναι «Πολιτικά Ζώα». Με πολιτικό ένστικτο, κουλτούρα πολιτισμού και διαλόγου, γνώσεις χάρη στις οποίες θα μπορεί να αντιμετωπιστεί η πολιτική ως επιστήμη και τέχνη και να μην περιορίζεται στην τεχνική της διαρροής μικροπολιτικών σχολίων. Τέτοια καλά στελέχη διαθέτει το ΠΑΣΟΚ. Αλλά χρειάζεται περισσότερα. Για αυτό μόνο κακό κάνει στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το γεγονός ότι νέοι βουλευτές καθώς και νέοι συνδικαλιστές που απέδειξαν το τελευταίο δίμηνο ότι διαθέτουν σύγχρονα προσόντα, χωρίς δεσμά και διαπλοκές από το παρελθόν, δεν βρήκαν τη θέση τους στα νέα όργανα που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Δεν βρήκαν τόπο ούτε οι ανησυχίες τους για ένα πιο πολιτικό, ριζοσπαστικό και κοντά στον πολίτη ΠΑΣΟΚ. Ελπίζω αυτό να είναι προσωρινό.